Η διείσδυση του ηλεκτρονικού εμπορίου στην ευρωπαϊκή αγορά

Η ετήσια Έκθεση του 2023 για το ηλεκτρονικό εμπόριο στην Ευρώπη δίνει πληροφορίες βάσει δεδομένων για το τρέχον και το προβλεπόμενο μέγεθος των ψηφιακών αγορών, καθώς και τις τάσεις των καταναλωτών στη χρήση του Διαδικτύου και τις ηλεκτρονικές αγορές. Η έρευνα περιλαμβάνει τα πιο πρόσφατα δεδομένα και τάσεις σχετικά με τη διείσδυση του Διαδικτύου, τη διείσδυση των ηλεκτρονικών αγοραστών και τον κύκλο εργασιών του ηλεκτρονικού εμπορίου B2C στην ΕΕ-27. Τα στοιχεία του α’ εξαμήνου του 2023 επιβεβαιώνουν ονομαστική ανάπτυξη και νέες επερχόμενες αγορές. 

Το 2022, το συνολικό ευρωπαϊκό ηλεκτρονικό εμπόριο B2C αυξήθηκε σε 899 δισ. ευρώ, με ρυθμό ανάπτυξης 6%. Αυτό είναι υψηλότερο από 849 δισ. ευρώ το 2021. Ο ρυθμός ανάπτυξης μειώθηκε από 12% το 2021, γεγονός που μπορεί να αποδοθεί στον κορεσμό στις αγορές ηλεκτρονικού εμπορίου μετά την εξασθένιση της πανδημίας το 2022. Η πρόβλεψη για τον κύκλο εργασιών του 2023 με B2C αντικατοπτρίζει ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο θα αυξηθεί κατά 8%.Η Δυτική Ευρώπη είναι, μακράν, η μεγαλύτερη περιοχή, κατέχοντας το 67% του συνολικού κύκλου εργασιών B2C στην Ευρώπη για το 2022. Ακολουθεί η Νότια Ευρώπη, με μερίδιο μόλις 16%. Η Κεντρική Ευρώπη με 8%, η Βόρεια Ευρώπη με 7% και η Ανατολική Ευρώπη με 2% έχουν σημαντικά χαμηλότερο μερίδιο στον συνολικό κύκλο εργασιών B2C ηλεκτρονικού εμπορίου. Η Δυτική Ευρώπη πέρυσι διαπραγματεύτηκε 603 δις ευρώ, η Νότια Ευρώπη 146 δις ευρώ και η Κεντρική Ευρώπη 72 δις ευρώ. Η Βόρεια Ευρώπη ήταν πίσω από την Κεντρική Ευρώπη με 65 δισ. ευρώ, ακολουθούμενη από την Ανατολική Ευρώπη με 14 δισ. ευρώ. Οι κορυφαίες χώρες στον τζίρο ηλεκτρονικού εμπορίου B2C είναι η Γαλλία με 146 δισ. ευρώ, η Γερμανία με 102 δισ. ευρώ και η Ισπανία με 72 δισ. ευρώ. Οι υψηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης στον κύκλο εργασιών σημειώθηκαν στην Εσθονία με 106%, στη Ρουμανία με 51%, στη Βουλγαρία και Ισπανία με 31% και στο Βέλγιο με 22%.

Ο αντίκτυπος του πληθωρισμού είναι εμφανής όταν προσαρμόζουμε αυτά τα ονομαστικά μεγέθη ανάπτυξης, αφού έχουμε μια πιο διαφοροποιημένη εικόνα της ισχύος του ευρωπαϊκού ηλεκτρονικού εμπορίου από την αρχή της κρίσης κόστους ζωής. Το 2021, η ανάπτυξη του ευρωπαϊκού ηλεκτρονικού εμπορίου ήταν ακόμα πολύ ισχυρή κατά +9%, αλλά συρρικνώθηκε για πρώτη φορά το 2022 λόγω πληθωριστικών κραδασμών κατά -2%. Οι μόνες περιοχές χωρίς πτώση του ηλεκτρονικού εμπορίου το 2022 ήταν η Ανατολική Ευρώπη με +5% και η Νότια Ευρώπη με +13%. Το 2023, καθώς τα επίπεδα του πληθωρισμού μειώθηκαν, το ηλεκτρονικό εμπόριο άρχισε να ανακάμπτει, οδηγώντας στη πρόβλεψη επιστροφής στην ανάπτυξη στο +2% το 2023.

Η διείσδυση του Διαδικτύου στην Ευρώπη ήταν 92% το 2022 σε σύγκριση με 90% το 2021. Η χρήση του Διαδικτύου στη Νότια και Ανατολική Ευρώπη εξακολουθεί να υστερεί, μόλις 89% και 88%, αντίστοιχα. Οι περισσότερες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης είναι πολύ κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ιδιαίτερα η Κροατία και η Βουλγαρία με 83%. Όπως συμβαίνει συνήθως, η Βόρεια Ευρώπη και η Δυτική Ευρώπη διαθέτουν τα υψηλότερα ποσοστά χρηστών του διαδικτύου, με 97% και 95%, αντίστοιχα. Η υψηλή χρήση του Διαδικτύου στη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη αντικατοπτρίζεται στις υψηλές βαθμολογίες τους στις διεθνείς κατατάξεις. Στο Inclusive Internet Index η Γαλλία έλαβε την τέταρτη θέση, ενώ η Δανία κατατάσσεται πρώτη στον Δείκτη Ανάπτυξης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και στον Δείκτη Περιβαλλοντικής Απόδοσης. Επιπλέον, η Φινλανδία κατέχει κορυφαία θέση στον δείκτη απόδοσης Logistics.

Η διείσδυση των «e-shoppers» σε ποσοστό του διαδικτυακού πληθυσμού της Ευρώπης παρέμεινε το 2022 σταθερό, στο 76%. Αναμενόταν άλλωστε χαλάρωση των διαδικτυακών πωλήσεων μετά την υπερ-ανάπτυξη που προκλήθηκε από τα μέτρα της πανδημίας. Αρκετές εθνικές οργανώσεις ηλεκτρονικού εμπορίου ανέφεραν μείωση των ηλεκτρονικών αγορών στη χώρα τους λόγω του αυξανόμενου πληθωρισμού, κάνοντας τους καταναλωτές πιο προσεκτικούς στις δαπάνες. Η Δυτική Ευρώπη έχει το υψηλότερο μερίδιο ηλεκτρονικών αγορών, με το 87% των χρηστών του Διαδικτύου να πραγματοποιούν αγορές μέσω Διαδικτύου. Η Βόρεια Ευρώπη ακολουθεί με 85%, ενώ η Κεντρική Ευρώπη με 77%. Η Ανατολική Ευρώπη, η οποία περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό χωρών εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει παρουσιάσει μια αύξηση στη διείσδυση των ηλεκτρονικών αγοραστών από 41% το 2021 σε 48% το 2022. Η Ολλανδία και Νορβηγία κατέχουν σήμερα το υψηλότερο μερίδιο ηλεκτρονικών αγορών με 92% ακολουθούμενες από τη Δανία με 90%.

Οι ευκαιρίες και προκλήσεις παραμένουν και το 2023, με κύρια πρόκληση για τις ευρωπαϊκές αγορές ηλεκτρονικού εμπορίου τις τιμές ενέργειας, τροφίμων και άλλων αγαθών. Αυτό είχε σημαντικό αντίκτυπο στην αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Για πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η αύξηση του κύκλου εργασιών του ηλεκτρονικού εμπορίου οφείλεται κυρίως στις υψηλότερες τιμές και όχι στον όγκο πωλήσεων. Το ψηφιακό χάσμα μεταξύ των ΜμΕ και των μεγαλύτερων εταιρειών ηλεκτρονικού εμπορίου μπορεί να αυξηθεί με τις τεχνολογικές εξελίξεις, καθώς οι τελευταίες διαθέτουν περισσότερους πόρους για την εφαρμογή των πιο πρόσφατων τεχνολογιών. Ως εκ τούτου, ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν δημιουργήσει ειδική νομοθεσία για την ψηφιακή καινοτομία από τις ΜμΕ, με την Ιρλανδία, για παράδειγμα, να δημιουργεί ειδική πίστωση φόρου ψηφιακής τεχνολογίας για τις ΜμΕ για να επιτρέψει μεγαλύτερη προσαρμογή της τεχνολογίας. 

Σε επίπεδο ΕΕ έχουν εγκριθεί νέοι κανονισμοί, όπως ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες και ο νόμος για τις ψηφιακές αγορές, οι οποίοι επηρεάζουν επίσης το ηλεκτρονικό εμπόριο στην Ευρώπη. Εκτός από τους κανονισμούς, η τεχνολογία βοηθά το ηλεκτρονικό εμπόριο να αναπτυχθεί. Η τεχνολογία των οπτικών ινών, του 5G και οι λύσεις καταστημάτων όπως το Shopify, θα συνεχίσουν να προωθούν τη διείσδυση του ηλεκτρονικού εμπορίου μεταξύ των ΜμΕ της λιανικής στην Ανατολική και Νότια Ευρώπη. Η προσαρμογή της νέας τεχνολογίας έχει τη δυνατότητα να αυξήσει περαιτέρω τις δραστηριότητες ηλεκτρονικού εμπορίου, επιτρέποντας καλύτερες εμπειρίες μάρκετινγκ, εξυπηρέτησης πελατών και αγορών. Η άνοδος των πληρωμών μέσω ψηφιακών πορτοφολιών και άλλες τεχνολογίες πληρωμής θεωρούνται επίσης σημαντικοί μοχλοί για το ηλεκτρονικό εμπόριο. 

Υπάρχουν ακόμη ευκαιρίες για βελτίωση στο ηλεκτρονικό εμπόριο και ειδικά στη σωστή και γρήγορη παράδοση των αγαθών. Όλο και περισσότερες επιχειρήσεις σε πολλές χώρες επικεντρώνονται στην ανάπτυξη ενός δικτύου σημείων παραλαβής και θυρίδων. Οι επιχειρήσεις ηλεκτρονικού εμπορίου σε όλη την Ευρώπη αναφέρουν τις «επιστροφές» ως σημαντική πρόκληση για την επίτευξη βιωσιμότητας, αναζητώντας πιθανούς τρόπους περιορισμού χρησιμοποιώντας τη τεχνολογία ή ακόμη και συμβολική χρέωση των πελατών Η προσπάθεια για βιωσιμότητα συνεχίζεται προς όλες τις κατευθύνσεις, όπως, η βελτίωση νομοθεσίας, η συμπεριφορά των καταναλωτών και η τεχνολογική εξέλιξη των εταιρειών.