«Οι προκλήσεις της επόμενης μέρας απαιτούν αποφασιστικότητα»

Στην παρούσα χρονική συγκυρία όπου το ευρωπαϊκό, και όχι μόνο, οικονομικό γίγνεσθαι είναι ευμετάβλητο απαιτείται μια κυβέρνηση που να κινηθεί συντονισμένα και δυναμικά αφ' ενός για την ενδυνάμωση της οικονομίας και αφ’ ετέρου για να εκπέμψει στις αγορές ένα δυνατό μήνυμα σταθερότητας, που θα καλλιεργήσει περαιτέρω το θετικό επενδυτικό κλίμα. Σίγουρα για το οικονομικό επιτελείο της επαύριον των εκλογών ο «δρόμος δεν θα είναι σπαρμένος με ρόδα…» δεδομένου ότι θα κληθεί να χαράξει μια οικονομική πολιτική για την Ελλάδα μέσα σε ένα λιγότερο φιλικό διεθνές περιβάλλον όπου η αβεβαιότητα στον τραπεζικό τομέα, οι εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ, Κίνας, Ρωσίας αλλά και Ε.Ε. δημιουργούν παραμέτρους που δεν καθορίζουν σταθερές αλλά διατηρούν ευμετάβλητο το οικονομικό περιβάλλον. Σε αυτό το σκηνικό η κυβέρνηση που θα προκύψει θα κληθεί να αντιμετωπίσει μια σειρά κρίσιμων και δύσκολων προκλήσεων τη νέα τετραετία, που αφορούν κυρίως την υποχρέωση εφαρμογής αυστηρότερης δημοσιονομικής πολιτικής με περιορισμένο τον δημοσιονομικό χώρο. Ίσως οι επιδοματικές πολιτικές περιοριστούν σημαντικά γεγονός που θα έχει επιπτώσεις για τα εισοδήματα των πολιτών με αλυσιδωτές αντιδράσεις για την αγορά και με δεδομένη την κυκλικότητα της οικονομίας. Οφείλουμε να λάβουμε υπόψη ότι εργαλεία της κυβέρνησης που θα προκύψει για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού και των ανοδικών επιτοκίων είναι περιορισμένα, γιατί η ρευστότητα, η νομισματική πολιτική και η πορεία των επιτοκίων καθορίζονται εν πολλοίς από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Σε αυτό το ασφυκτικό περιβάλλον η μεγαλύτερη πρόκληση θα είναι η επιτάχυνση της υλοποίησης σειράς κρίσιμων μεταρρυθμίσεων για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας και τη θεσμική αποτελεσματικότητα. «Ο τολμών νικά» και η επόμενη κυβέρνηση θα πρέπει να τολμήσει να αφήσει πίσω την «διστακτικότητα» και να διαμορφώσει ένα ακόμη πιο θελκτικό πλαίσιο για την προσέλκυση επενδύσεων για να αποφευχθεί οριστικά ο κίνδυνος από την υστέρηση των επενδύσεων. Μια άλλη πρόκληση συνιστά η συνέχιση της στήριξης του επιχειρηματικού κλίματος, το οποίο οφείλω να σημειώσω ότι βελτιώθηκε σημαντικά την τετραετία που παρήλθε. Η εμπέδωση του εξαγωγικού προσανατολισμού των επιχειρήσεων προβάλει αδήριτη μέσα από μία πολιτική που θα αξιοποιήσει κάθε δυνατό- προσφερόμενο εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση. Αξίζει να υπενθυμιστεί ότι το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς έχει μεταξύ των άλλων προτάξει την «πολιτική» εξωστρέφειας των επιχειρήσεων ως στοιχείου βελτίωσης της ανταγωνιστικότητάς τους αλλά και του αποτυπώματος τους στις διεθνείς αγορές. Ταυτόχρονα η επόμενη ημέρα θα πρέπει να μας βρει με μια ακόμη πιο δυναμική πολιτική για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) καθώς πρέπει να μειωθεί στο ελάχιστο η εξάρτηση της μεταποίησης και του εμπορίου από τα σκαμπανεβάσματα των τιμών των ορυκτών καυσίμων άρα και του κινδύνου αυξομείωσης της ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων προϊόντων αλλά και γενικότερα των υπηρεσιών.

Η πολιτική ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής σίγουρα περνάει και από το «κατώφλι» της απασχόλησης. Η ταχύτατη διάδοση της ψηφιοποίησης, της τεχνητής νοημοσύνης, της ρομποτικής και των αυτοματισμών δημιουργεί κινδύνους για διεύρυνση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων αλλά και της ανάπτυξης «κοινωνικών αυτοματισμών». Και εδώ η μεγάλη πρόκληση είναι αυτό που θα περιγράφαμε με απλά λόγια «δια βίου μάθηση» ή με το αρχαίο ρητό «γηράσκοντας αεί διδασκόμενοι». Επί της ουσίας η κυβέρνηση θα πρέπει να χαράξει και μία πολιτική επανεκπαίδευσης ενός μεγάλου τμήματος του εργατικού δυναμικού στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, όχι μόνο για να απαντήσει στα σημερινά απαιτητά από την αγορά αλλά και να προετοιμάσει το δυναμικό αυτό για τα επερχόμενα τεχνολογικά βήματα. Υπενθυμίζω ότι εγκαίρως το Ε.Β.Ε.Π. διαβλέποντας τις τάσεις στο πλαίσιο των πολιτικών αρωγής στην επιχειρηματικότητα δημιούργησε «γέφυρα» με πυλώνα το Επιμελητήριο που έφερε κοντά την επιστημονική κοινότητα με την επιχειρηματική. Αυτή γέφυρα σήμερα επιτρέπει ένα διάλογο ιδιαίτερα σημαντικό τον οποίο θα πρέπει να αφουγκραστεί η κυβέρνηση της επόμενης ημέρας. Να σημειωθεί επίσης ότι ο Πειραιάς είναι πρωτοπόρος στην σύγχρονη βιωματική εκπαίδευση καθώς στο χώρο του υπάρχουν εγκατεστημένοι σύγχρονοι προσομοιωτές στους οποίους και μπορεί να λάβει εξειδικευμένη εκπαίδευση και μετεκπαίδευση προσωπικό από τις επιχειρήσεις μέλη του. Η μείωση της ανεργίας περνάει από την εξειδίκευση και η εξειδίκευση έρχεται μέσα από την εκπαίδευση που μπορεί να δώσει απαντήσεις στον τεχνολογικό μετασχηματισμό. Τέλος έρευνα και καινοτομία πρέπει να είναι στην ατζέντα της κυβέρνησης της επόμενης ημέρας για να υπάρξει η πολυπόθητη και πολυθρύλητη ανάσχεση της φυγής νέων επιστημόνων στο εξωτερικό αλλά και για να αναπτυχθούν προϊόντα και προτάσεις που θα προσθέσουν στις υπεραξίες. Μην ξεχνάμε ότι καινοτομία είναι και αυτό που οι Έλληνες ονομάζουμε με την καλή έννοια του όρου «πατέντα». Και σε αυτό είμαστε καλοί… Εξωστρέφεια, ποιότητα και καινοτομία είναι τα «όπλα στη μάχη» της μείωσης του εμπορικού ελλείμματος. Η πραγματοποίηση αυτού του στόχου αποτελεί μονόδρομο ανάπτυξης και απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες, υπομονή, επιμονή, συνέπεια και, κυρίως, καλή γνώση του μεταβαλλόμενου οικονομικού περιβάλλοντος.