Η δημιουργία ευνοϊκού χρηματοδοτικού κλίματος για τη στήριξη των περίπου 820.000 ΜμΕ στην Ελλάδα πρέπει να είναι βασικός στόχος κυβέρνησης, τραπεζών και επιχειρηματικότητας. Το μεγάλο στοίχημα του δεύτερου εξαμήνου είναι το πως θα κινηθεί η αγορά και πως θα λειτουργήσουν αυτοδύναμα οι επιχειρήσεις. Δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα για πολλές επιχειρήσεις που έχουν πληγεί από την πανδημία, αποτελεί η έλλειψη ρευστότητας, τη στιγμή μάλιστα που επαναλειτουργούν σε ένα κλίμα αβεβαιότητας. Η άμεση ή έμμεση ρευστότητα είναι αυτή που μπορεί να βοηθήσει τόσο την κάλυψη των αναγκών λειτουργίας, όσο και την πληρωμή φορολογικών, ασφαλιστικών και άλλων υποχρεώσεων που θα προκύψουν εντονότερα τους επόμενους μήνες.

Το εγχείρημα στην παρούσα φάση στήριξης των ΜμΕ παρουσιάζει μια ιδιομορφία. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις «βιώνουν» τις συνέπειες των «εχθροπραξιών» του «πρώτου παγκόσμιου οικονομικού πολέμου». Η ενεργειακή διαταραχή που έχει προκληθεί στην Ευρώπη έχει δημιουργήσει οικονομικές δυσκολίες, κλιμακώνει την αβεβαιότητα, ενώ και οι διεθνείς αγορές συνεχίζουν να κινούνται σε υψηλότερες τιμές και πολλές χώρες να διέρχονται περίοδο δημοσιονομικής αγωνίας. Μάλιστα ένας πόλεμος τέτοιας έντασης, ιδίως όταν διαδέχεται μια χρηματοοικονομική κρίση και πριν ακόμη τελειώσει η πανδημία, ενισχύει τις αδυναμίες που προϋπήρχαν, θέτει εμπόδια ανάκαμψης και έχει απροσδιόριστο κόστος για τους ΜμΕ της αγοράς. Μέχρι ώρας πάντως η ελληνική κυβέρνηση χειρίζεται ψύχραιμα την κατάσταση που διαμορφώνεται ώρα με την ώρα στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι, γεγονός που έχει οδηγήσει σε λελογισμένες παρεμβάσεις άνω των 8 δις ευρώ και εντός του υφιστάμενου δημοσιονομικού πλαισίου χάρη στις οποίες αμβλύνονται κατά το δυνατόν οι οικονομικές συνέπειες για τις ΜμΕ. Επί της ουσίας πρόκειται για μία οικονομική στήριξη το χρονικό εύρος και το ποσό του οποίου γνωρίζει μόνο το οικονομικό επιτελείο.

Αλλά ας δούμε την γενικότερη «εικόνα» των ΜμΕ που πάλεψαν την υπερδεκαετή κρίση και παλεύουν ακόμη και σήμερα να επιβιώσουν σε ένα αντίξοο διεθνές οικονομικό περιβάλλον, λόγω του ενεργειακού και όχι μόνο. Από αυτές οι 5 στις 10 αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας, οι 3 στις 10 διαθέτουν ταμειακά διαθέσιμα για ένα μήνα, οι 2 στις 10 δεν έχουν ταμειακά διαθέσιμα και πορεύονται μέρα με την ημέρα. Οι 5 στις 10 έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το δημόσιο, 3 στις 10 έχουν πολλαπλές ληξιπρόθεσμες οφειλές και μόνο 2 στις 10 δεν έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές, αλλά έχουν πάρα πολλές υποχρεώσεις. Ξεκινάει και η περίοδος φοροδότησης, αν και βεβαίως παρατάθηκαν οι φορολογικές δηλώσεις για ένα μήνα, όμως, κοντά θα έρθει και η επιστροφή της επιστρεπτέας προκαταβολής των 3 δις ευρώ από τα 8 δις ευρώ, καθώς και οι δόσεις της φορολογικής δήλωσης ως φυσικά πρόσωπα, του ΕΝΦΙΑ και όποιες άλλες υποχρεώσεις. Ας δούμε όμως τα πράγματα από την αισιόδοξη οπτική γωνία και ας προσπαθήσουμε να αξιοποιήσουμε τα διαθέσιμα εργαλεία. Χρηματοδοτικά εργαλεία και προγράμματα που «τρέχουν ή θα τρέξουν» και τα οποία οι ΜμΕ καλούνται και πρέπει να τα εκμεταλλευτούν στο έπακρο.

Όσον αφορά στο Ταμείο Ανάκαμψης, ο μετασχηματισμός της οικονομίας με τους πόρους του είναι στοχευμένος στη Βιώσιμη Ανάπτυξη, που περιέχει και την Πράσινη Ανάπτυξη, και την ψηφιακή μετάβαση που αποτελεί εγχείρημα τεράστιας εμβέλειας. Το τελευταίο διάστημα έχει γίνει πολύς λόγος για τον «διπλό μετασχηματισμό» των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και την αναγκαιότητά του με βασικό στόχο να μπορέσουν, ιδιαίτερα και επιχειρήσεις πάρα πολύ μικρές οι οποίες αδυνατούν να χρηματοδοτηθούν από τις τράπεζες, να γίνουν «bankable». Επιπλέον, προκειμένου να αναπτύξουν εκείνο το βέλτιστο μέγεθος, ώστε να μπορέσουν αφενός να επωφεληθούν από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, αφετέρου αν χρειασθεί να προσελκύσουν και άλλες μετοχικές συμμετοχές. Περίπου 1,9 δισ. ευρώ επιχειρηματικών δανείων που υποστηρίζονται από το RRF έχουν λάβει προέγκριση, ενώ άλλα 650-700 εκατ. ευρώ βρίσκονται υπό επεξεργασία.

Το «επιχειρείν» ανεξαρτήτως μεγέθους θα πρέπει αφ’ ενός να προετοιμαστεί για την νέα εποχή του «Ελλάδα 2.0» και αφ’ ετέρου να διεκδικήσει έργο από αυτό που προκύπτει από το Ταμείο Ανάκαμψης χρησιμοποιώντας παράλληλα κάθε χρηματοδοτικό εργαλείο του Αναπτυξιακού Νόμου και του ΕΣΠΑ 2021-27 που θα έχει στη διάθεση του. Από την άλλη πλευρά οι μηχανισμοί οφείλουν να καταστούν περισσότερο ευέλικτοι εκλαϊκεύοντας τις όποιες προτάσεις υπάρχουν για χρηματοδότηση, καθώς είναι γνωστό ότι οι περισσότερες των επιχειρήσεων αυτών δεν απασχολούν εξειδικευμένο προσωπικό στα οικονομικά ενίοτε δε δεν έχουν και την ικανότητα προσφυγής σε αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης.

Ο δρόμος άνοιξε για να μπουν περισσότερες από 200.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις της χώρας σε τροχιά ψηφιακού μετασχηματισμού και να ωφεληθούν συνολικά από το μεγάλο πρόγραμμα των 445 εκατ. ευρώ, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Μέσω vouchers, ύψους από 900 ως 18.000 ευρώ, επιχειρήσεις με έως 250 εργαζόμενους θα κάνουν τα πρώτα τους βήματα στον ψηφιακό κόσμο ή θα ωριμάσουν ψηφιακά, με την επιδότηση να φτάνει τελικά ως το 90% της επιλέξιμης δαπάνης από 70% που είχε αρχικά σχεδιαστεί. Το πρόγραμμα συνθέτουν τρεις επιμέρους άξονες με τον πρώτο «Ψηφιακά Εργαλεία ΜμΕ», προϋπολογισμού 180 εκατ. ευρώ με τα οποία οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να διαθέσουν τα κουπόνια, που κυμαίνονται από 900 ως 18.000 ευρώ, για την αγορά ή μίσθωση νέων ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών, που θα εκσυγχρονίσουν τη λειτουργία τους, όπως CRM, ERP, συστήματα backoffice ή κυβερνοασφάλειας, θα αναβαθμίσουν τον τρόπο επικοινωνίας και θα εισάγουν νέες μορφές υβριδικής εργασίας. Το ύψος του κουπονιού θα διαφοροποιείται ανάλογα με τον αριθμό των εργαζομένων της κάθε επιχείρησης. Σημειώνεται ότι ο μισός προϋπολογισμός της δράσης, δηλαδή 90 εκατ. ευρώ, κατευθύνεται στις πολύ μικρές επιχειρήσεις με έως 10 εργαζόμενους. Αντίστοιχα, η επένδυση που θα πρέπει να κάνουν οι ίδιες οι ΜμΕ κυμαίνεται από 100 ως 2.000 ευρώ, καθώς η μέγιστη επιλέξιμη δαπάνη ανέρχεται από 1.000 ως 20.000 ευρώ. Με το πρόγραμμα «Ψηφιακές Συναλλαγές», ύψους 165 εκατ. ευρώ, θα δοθεί ώθηση στη χρήση σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων για τη διενέργεια ηλεκτρονικών πληρωμών, όπως αντικατάσταση/αναβάθμιση ταμειακών μηχανών και POS, την τιμολόγηση και την έκδοση φορολογικών παραστατικών «εν κινήσει». Οι ενισχύσεις θα δοθούν και πάλι μέσω vouchers, ύψους 150 ευρώ ως 300 ευρώ. Το τρίτο σκέλος του προγράμματος, αφορά στην ενίσχυση του ελληνικού οικοσυστήματος πληροφορικής προκειμένου οι ελληνικές ΜμΕ να προχωρήσουν σε ψηφιακές επενδύσεις. Ο κλάδος συμβάλλει σήμερα στο 8% του εγχώριου ΑΕΠ και οι ρυθμοί ανάπτυξης είναι μεταξύ των υψηλότερων στη χώρα, στο 6,1% μεταξύ 2017-2021. Μέσω του προγράμματος «Ανάπτυξη Ψηφιακών Προϊόντων και Υπηρεσιών», προϋπολογισμού 100 εκατ. ευρώ, θα επιδοτηθούν με τη μορφή μη επιστρεπτέας επιχορήγησης, ύψους από 200.000 ως 2 εκατ. ευρώ, για την ανάπτυξη υποδομών και υπηρεσιών στο σύνολο των ΜμΕ της χώρας.

Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς στήριξε και στηρίζει παντοιοτρόπως τις ΜμΕ παρέχοντας έγκυρη και κυρίως έγκαιρη πληροφόρηση για οτιδήποτε μπορεί να αξιοποιηθεί από τις επιχειρήσεις μέλη του με βασικό γνώμονα την ανάπτυξη τους. Ιδιαίτερη σημασία θα έχουν όσα κονδύλια κατευθυνθούν για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, την απασχόληση, την κοινωνική προστασία, συμπεριλαμβανομένων των κλάδων της υγείας και της παιδείας, αλλά και τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Το νέο ΕΣΠΑ, θα φέρει στην Ελλάδα πόρους, ύψους 26,2 δισ. ευρώ και περιλαμβάνει οκτώ τομεακά προγράμματα, ύψους 17,6 δισ. ευρώ, 13 περιφερειακά προγράμματα, συνολικού προϋπολογισμού 8,1 δισ. ευρώ, αλλά και το πρόγραμμα Αλιείας, Υδατοκαλλιέργειας και Θάλασσας, ύψους 500 εκατ. ευρώ. Συγκεκριμένα, το 30% των πόρων θα κατευθυνθεί στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, το 28% του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου σε δράσεις κοινωνικής ένταξης, το 8% στην καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας και το 14% στην απασχόληση των νέων. Ψηλά στην ατζέντα βρίσκονται ο ψηφιακός μετασχηματισμός, ενώ αυξημένοι είναι οι πόροι που προορίζονται για την πράσινη ανάπτυξη και τις επενδύσεις σε ΑΠΕ με εμβληματικές δράσεις που υλοποιούνται με πόρους του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας “Ελλάδα 2.0”. Ας αδράξουμε την ευκαιρία!