Γαλάζια και κυκλική οικονομία, ναυτιλιακό cluster, καινοτομία, ανάπτυξη, «πράσινη μετάβαση» της ναυτιλίας. Όλα αυτά μαζί δεν συνθέτουν τίποτα άλλο παρά ένα ευμέγεθες οικονομικό cluster, το οποίο μπορεί να μην έχει γεωγραφικά όρια, αλλά ωστόσο προσδιορίζει βασικές παραμέτρους που επιδρούν στην οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας.

Η πρόσφατη αναζωογόνηση του ναυπηγικού τομέα της χώρας θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι λειτούργησε αφυπνιστικά στο να συνειδητοποιήσουμε ότι στον Πειραιά υπάρχει το ναυτιλιακό clusterτην αξία του οποίου δεν έχουμε αναδείξει όσο θα έπρεπε, αλλά ούτε και έχουμε αξιοποιήσει τις υπεραξίες που προκύπτουν από αυτό.

«Περνούσαμε γρήγορα» το γεγονός ότι περισσότερες από 1.200 μεγάλες ναυτιλιακές επιχειρήσεις εδρεύουν στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο, η πλειονότητα των οποίων έχουν την έδρα τους στον Πειραιά, παρέχοντας άμεση απασχόληση σε 10.000 εργαζομένους, αλλά και ότι, στον Πειραιά… δραστηριοποιείται κι ένας σημαντικός αριθμός σχετικών με τη ναυτιλία επιχειρήσεων που περιλαμβάνουν νηογνώμονες, χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, νομικά γραφεία, εταιρείες παροχής χρηματοοικονομικών συμβούλων, εταιρείες ναυτασφαλιστικών υπηρεσιών, κλπ.

Αυτός είναι ο «πυρήνας», το κέντρο μίας σειράς «ομόκεντρων κύκλων» που θα τολμούσα να πω πως προσομοιάζουν με το πλανητικό μας σύστημα συγκεντρώνοντας μια σειρά άλλα clusterπου κινούνται σε τροχιές γύρω από αυτόν τον πυρήνα. Και χρειάστηκε η αναζωογόνηση των ναυπηγείων για να συνειδητοποιήσουμε ότι σε ένα από αυτούς τους ομόκεντρους κύκλους υπάρχει το clusterτων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή υλικών και άλλων προϊόντων για πλοία που επισκευάζονται, μετασκευάζονται ή κατασκευάζονται παρέχοντας επίσης άμεση απασχόληση σε ένα σεβαστό αριθμό εργαζόμενων.

Αν αναλύσουμε το τι μεταφέρουν και οι άλλοι ομόκεντροι κύκλοι θα συνειδητοποιήσουμε μια πτυχή της οικονομίας, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία της χώρας. Μιας μικρής χώρας με μεγάλη ναυτιλία, με εξίσου μεγάλη παράδοση στην ναυτική και ναυτιλιακή τεχνογνωσία.

Αλλά αυτά ανήκουν στο θεωρητικό επίπεδο, χάρη στο οποίο τίθεται ένα ερώτημα διόλου «φιλοσοφικό». Περί του πως θα αξιοποιήσουμε την δυναμική του ναυτιλιακού cluster, θα αντλήσουμε τις υπεραξίες και θα τις επανατοποθετήσουμε εν είδει επένδυσης για να δημιουργήσουμε ισχυρή ώθηση στην κυκλική οικονομία. Η απάντηση θα ήταν πολυσύνθετη και ίσως δυσνόητη αν δεν γνωρίζαμε τις έννοιες της συνέργειας και της καινοτομίας. Σήμερα, αν παρατηρήσουμε «από κοντά» την «πράσινη μετάβαση» της ναυτιλίας θα διαπιστώσουμε συνασπισμούς μεταξύ εταιριών που αναζητούν τις καλύτερες τεχνικές προδιαγραφές για τις μελλοντικές μηχανές των πλοίων, μεταξύ ερευνητικών κέντρων που επιδιώκουν να μετουσιώσουν σε πράξη καινοτόμες σκέψεις και εφαρμόσουν καινοτόμες τεχνολογίες, ακόμη και λιμάνια που με τους «πράσινους διαδρόμους» δημιουργούν το δικό τους clusterγια «την επόμενη ημέρα».

Αλλά ένα άλλο ερώτημα που αναδύεται και πρέπει να απαντηθεί αφορά στο ποια είναι η θέση της χώρας σε αυτή την κοσμογονία των cluster. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν πρέπει να χαθούν οι ευκαιρίες που γεννήθηκαν χάρη στο χρονο-πλαίσιο που έθεσε ο ΙΜΟ για την «πράσινη μετάβαση» της ναυτιλίας. Οι ελληνικές επιχειρήσεις του clusterτου ναυπηγικού τομέα πρέπει να διεκδικήσουν κομμάτι της πίτας που δημιουργήθηκε. Έχει υπολογιστεί ότι τα ελληνικά ναυπηγεία μπορούν να αυξήσουν τον πρώτο χρόνο επαναλειτουργίας τους κατά 1,35 δισ. ευρώ τις ελληνικές εξαγωγές σε εξοπλισμό πλοίων. Η ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου, μέχρι το 2030, απαιτεί επενδύσεις άνω των 4,5 δισ. ευρώ και μεγάλο μέρος αυτών των επενδύσεων πρέπει να γίνουν σε ελληνικά ναυπηγεία. Μίλησα για εξαγωγές σε εξοπλισμό πλοίων. Υπενθυμίζω ότι το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς, που μαζί με την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών και το Ναυτικό Επιμελητήριο Ελλάδος δημιούργησαν το ναυτιλιακό cluster Maritime Hellas, στο πλαίσιο άσκησης πολιτικής για την ενδυνάμωση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων των μελών του, και ιδιαίτερα εκείνων με εξαγωγικό πρόσημο, υποστηρίζει την εξωστρέφεια αλλά και την αξιοποίηση της καινοτομίας (πατέντας με την καλή έννοια του όρου) ως στοιχείων που μπορούν να δημιουργήσουν αλληλεπιδράσεις στο clusterμε άλλες επιχειρήσεις, όχι κατ’ ανάγκη ευρισκόμενες στην Ελλάδα, δημιουργώντας προϊόντα προς εξαγωγή με ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε μία αγορά με τα «ιδιόμορφα χαρακτηριστικά» της ναυτιλίας.

Το Επιμελητήριο έχει σχηματοποιήσει πολιτική προσέγγισης ναυπηγεικών «δυνάμεων» σε Ευρώπη και Ασία γνωρίζοντας ότι εκεί κτίζεται ένας σεβαστός αριθμό πλοίων για λογαριασμό Ελλήνων εφοπλιστών με στόχο να ανοίξει, μέσω και των συνεργειών, «διάπλατα την πόρτα» για πωλήσεις υλικών και εξοπλισμών προτάσσοντας τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των υλικών αυτών. Στο πλαίσιο αυτό το Επιμελητήριο έχει φέρει σε επαφή, στον Πειραιά, ελληνικές με γερμανικές επιχειρήσεις του τομέα και πρόσφατα στο πλαίσιο τέλεσης της εισαγωγικής έκθεσης στην Κίνα πρόβαλε μεταξύ των άλλων στο περίπτερό του και το cluster των ελληνικών επιχειρήσεων του ναυπηγικού τομέα.

Για να πετύχουμε λοιπόν τους στόχους πρέπει η πολιτεία να σταθεί «αρωγός» της προσπάθειας ρυθμίζοντας μια σειρά από θέματα που σχετίζονται με το ΦΠΑ, τις τελωνειακές διατυπώσεις, τις τραπεζικές και κρατικές καλύψεις, τις αλληλεπικαλύψεις υπηρεσιών συναρμόδιων υπουργείων, που αποτελούν τις «άγκυρες» που πρέπει να «αφαιρεθούν» άμεσα ώστε να μην δοθεί περιθώριο στους ανταγωνιστές, στα ανταγωνιστικά clusterνα μας «κλέψουν από το στόμα» το κομμάτι της πίτας που έχει δημιουργηθεί και είναι ενώπιον μας.