Οι ηγέτες της ΕΕ διαφώνησαν, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής, στην έκδοση κοινού ευρωομολόγου και στην λήψη άμεσων μέτρων προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ακρίβεια και έστω να μετριαστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο η ενεργειακή κρίση στις 27 χώρες-μέλη. Ο πρόεδρος Μακρόν κατέθεσε πρόταση για την έκδοση ενός ευρωομολόγου τα έσοδα του οποίου θα διοχετεύονται στα ευρωπαϊκά κράτη με τη μορφή προνομιακών δανείων για τη χρηματοδότηση των δαπανών τους λόγω της ενεργειακής κρίσης. Με την άποψη του Γάλλου Προέδρου τάχθηκαν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες του Νότου, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία. Ωστόσο ο Καγκελάριος Όλαφ Σόλτς ήταν αντίθετος, καθώς υποστήριξε πως μια τέτοια κίνηση θα έθετε σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του χρέους της κάθε χώρας. Στο πλευρό της Γερμανίας τάχθηκαν οι συνήθεις δορυφόροι, Ολλανδία, Αυστρία και η Δανία. Η Ελλάδα, από την άλλη, ήταν εξαρχής υπέρ κάθε μέτρου αμοιβαιοποίησης χρέους, προκειμένου να μειωθεί το κόστος εξυπηρέτησης εκτάκτων δαπανών. Μένει να φανεί τις επόμενες μέρες στη νέα Σύνοδο Κορυφής, πώς και αν θα προχωρήσει αυτή η συζήτηση, καθώς, όπως έδειξε και η εμπειρία με το Ταμείο Ανάκαμψης, η Ευρώπη χρειάζεται χρόνο για να κάνει μεγάλα βήματα. Κατά συνέπεια πρέπει να περιμένουμε να διαμορφωθεί η τελική εικόνα για να εκτιμήσουμε και τις επιπτώσεις του πολέμου που παραμένουν απροσδιόριστες.

Στο επίκεντρο των πρόσφατων συζητήσεων των 27 βρέθηκε η ενεργειακή αυτονομία της Ε.Ε. καθώς αναζητούνται τρόποι απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο. Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν φαίνεται πως έβαλε ένα φιλόδοξο χρονοδιάγραμμα, με σταδιακή μείωση των προμηθειών ρωσικού πετρελαίου και αερίου έως το 2027, λέγοντας ότι η Κομισιόν θα παρουσιάσει μια συνολική πρόταση στο τέλος Μαϊου. Είναι προφανές ότι η όποια πρόταση κατατεθεί θα σταθμιστεί διαφορετικά από κάθε χώρα μέλος και ανάλογα με τον βαθμό «έκθεσης» στο ρωσικό αέριο. Η απάντηση θα είναι δύσκολη καθώς υπάρχουν χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία ή η Βουλγαρία που θα βρεθούν αντιμέτωπες με «ξαφνικό θάνατο», σε περίπτωση που η Ρωσία «έκλεινε την στρόφιγγα».

Από τα μέχρι ώρας γνωστά στοιχεία οι ευρωπαίοι ηγέτες φέρονται αποφασισμένοι να διατηρήσουν την αγορά υγροποιημένου αερίου LNG μέχρι να δημιουργηθεί το πλαίσιο για την λειτουργία των ΑΠΕ για το οποίο υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση, μηδέ εξαιρουμένης και της περίπτωσης της Ελλάδας. Ωστόσο αγκάθι για την Ε.Ε. αποτελεί η έλλειψη χώρων αποθήκευσης του υγροποιημένου αερίου το οποίο θα μεταφέρεται από χώρες όπως οι ΗΠΑ, το Κατάρ, την Αίγυπτο και την Ιαπωνία. Να σημειωθεί ότι ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η ενεργειακή κρίση το φθινόπωρο του 2021 και πριν η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία είχε προτείνει την αγορά υγροποιημένου αερίου από την Αίγυπτο, με την οποία η χώρα μας έχει συνάψει συμφωνία ηλεκτροδότησης. Μία τέτοια κίνηση θα καθιστούσε την χώρα μας ενεργειακό κόμβο, καθώς το υγροποιημένο αέριο θα μεταφέρονταν από την Ρεβυθούσα σε όλες τις χώρες της Ε.Ε.

Αναμφισβήτητα πρέπει να υπάρξουν νέα και πιο γενναία μέτρα για την στήριξη των αυξημένων ενεργειακών δαπανών στα κράτη-μέλη με την  Κομισιόν να καλείται να ετοιμάσει μια δέσμη μέτρων, πέρα από την «εργαλειοθήκη» που ανακοίνωσε. Σε αυτό το πακέτο των έκτακτων μέτρων, θα πρέπει να συμπεριληφθεί η πρόταση 6 σημείων του Πρωθυπουργού στην πρόεδρο της Κομισιόν με βασικές αιχμές το πλαφόν στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου, καθορισμό τιμών σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης, αλλά και πλαφόν στο περιθώριο κέρδους στη χονδρική αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας. Την ελληνική πρόταση έχουν στηρίξει, ως τώρα, χώρες όπως η Ισπανία και το Βέλγιο. Υπενθυμίζεται επίσης ότι πέραν του ενεργειακού τα κόστη επιβαρύνονται και από τις υπέρ το δέον αυξημένες τιμές διαμετακόμισης λόγω της κατάστασης που επικρατεί στην εφοδιαστική αλυσίδα διεθνώς η οποία επιτάθηκε και από τα κόστη των ναυτιλιακών καυσίμων.

Το ενδεχόμενο της διάρκειας της πολεμικής αντιπαράθεσης δημιουργεί έντονες αβεβαιότητες για την πορεία των τιμών, με τη μόνη σταθερά να είναι το «ράλι» στον πληθωρισμού και η εντεινόμενη πίεση στους αναπτυξιακούς ρυθμούς. ‘Ήδη, ο κίνδυνος του στασιμοπληθωρισμού σε παγκόσμιο επίπεδο έχει καταβαραθρώσει τα χρηματιστήρια με απώλειες 6 τρις ευρώ και παράλληλα έχει οδηγήσει τις κεντρικές τράπεζες σε ηπιότερη κίνηση προς υψηλότερα επιτόκια, με την ευρωζώνη να υφίσταται την μεγαλύτερη «σκιά» για την οικονομική της ανάπτυξη από τα γεγονότα των τελευταίων τριών εβδομάδων. Το μέλλον του τιμάριθμου προβλέπεται ζοφερό, με τον υπουργό Οικονομικών, Χρήστο Σταϊκούρα, να μην αποκλείει το ενδεχόμενο ο πληθωρισμός να ξεπεράσει ακόμα και το 8%. Μία άλλη αρνητική συνέπεια του στασιμοπληθωρισμού θα είναι η διεύρυνση των ανισοτήτων κατανομής του εισοδήματος με ότι αυτό συνεπάγεται για μία «κυκλική» οικονομία.

Οι ανατιμήσεις κατά 71,4% στον ηλεκτρισμό, 78,5% στο φυσικό αέριο και 41,5% στο πετρέλαιο θέρμανσης πλήττουν απ’ άκρου εις άκρον τον μεταποιητικό τομέα γεγονός που σε ένα μεγάλο βαθμό συμπαρασύρει τις τιμές λιανικής, καθώς είναι πλέον αδύνατο να απορροφηθούν οι ανατιμήσεις στις ευρωπαϊκές αγορές. Δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας το γεγονός ότι η βιομηχανία και το εμπόριο στην ΕΕ γενικώς βρίσκονται ενώπιον της «τέλειας καταιγίδας». Και τούτο γιατί οι τιμές διαμετακόμισης εξακολουθούν στην παγκόσμια εφοδιαστική να διατηρούνται σε ιστορικά υψηλά, ελέω των ισχυρών κλυδωνισμών, γεγονός που επηρεάζει τόσο το εισαγωγικό χονδρικό εμπόριο για πρώτες ύλες, το λιανικό στα «τελικά» προϊόντα, όσο και το εξαγωγικό εμπόριο σε συνάρτηση με το ενεργειακό το οποίο επιδεινώθηκε από την σοβούσα σύρραξη μεταξύ Ρωσίας- Ουκρανίας. Είναι προφανές λοιπόν ότι κανένας τομέας σε αυτή την φάση δεν θα βγει αλώβητος.

Παρατηρούμε τις τελευταίες τρεις εβδομάδες τις αυξομειώσεις στις τιμές του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και των σιτηρών στα διεθνή χρηματιστήρια, καθώς και τις εξελίξεις του πολέμου που προκαλούν κερδοσκοπικές διακυμάνσεις στις τιμές ενέργειας και εμπορευμάτων. Οι επενδυτές επίσης παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις για να μπορέσουν να εκτιμήσουν πότε θα τελειώσει ο πόλεμος, που οδηγεί σε άνοδο τις τιμές των εμπορευμάτων, ενώ στρέφονται σε επενδυτικές επιλογές χρυσού, δολαρίου και ομολόγων που θεωρούνται «ασφαλή καταφύγια», ενώ ταυτόχρονα τροφοδοτεί τις πωλήσεις μετοχών.