Η μεταποίηση και το εμπόριο βρίσκονται ενώπιον τέλειας καταιγίδας

Κύριε Κορκίδη, διαβάζοντας τα τελευταία άρθρα σας, που αναφέρονται στις ζημίες από τον πόλεμο στην Ουκρανία βλέπουμε δυσθεώρητα μεγέθη τιμών, τα οποία δημιουργήθηκαν μόλις σε 15 μέρες. Ποιοι τομείς έχουν πληγεί περισσότερο;

Οι ανατιμήσεις κατά 71,4% στον ηλεκτρισμό, 78,5% στο φυσικό αέριο και 41,5% στο πετρέλαιο θέρμανσης πλήττουν απ’ άκρου εις άκρον τον μεταποιητικό τομέα γεγονός που σε ένα μεγάλο βαθμό συμπαρασύρει τις τιμές λιανικής καθώς είναι πλέον αδύνατο να απορροφηθούν οι ανατιμήσεις παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει. Δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας το γεγονός ότι η μεταποίηση και το εμπόριο γενικώς βρίσκονται ενώπιον στην «τέλεια καταιγίδα». Και τούτο γιατί οι τιμές διαμετακόμισης εξακολουθούν στην παγκόσμια εφοδιαστική να διατηρούνται σε ιστορικά υψηλά, ελέω των ισχυρών κλυδωνισμών που επέφερε η πανδημία, γεγονός που επηρεάζει τόσο το εισαγωγικό (πρώτες ύλες, και «τελικά» προϊόντα) όσο και το εξαγωγικό εμπόριο σε συνάρτηση με το ενεργειακό το οποίο επιδεινώθηκε από την σοβούσα σύρραξη μεταξύ Ρωσίας- Ουκρανίας. Είναι προφανές λοιπόν ότι κανένας τομέας σε αυτή την φάση δεν έχει βγει αλώβητος.

Όταν το χρηματιστήριο παρουσιάζει 6 τρις απώλειες. Τι σημαίνει αυτό για τις επιχειρήσεις και τους επενδυτές; 

Παρατηρούμε ότι με αρνητικό πρόσημο έκλεισαν τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, πλησιάζοντας στο τέλος μια ιδιαίτερα ευμετάβλητης εβδομάδας, με τους επενδυτές να παρακολουθούν τις εξελίξεις του πολέμου στην Ουκρανία και τις διακυμάνσεις στις τιμές των εμπορευμάτων. Οι επενδυτές παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στην Ουκρανία για να μπορέσουν να εκτιμήσουν πότε θα τελειώσει ο πόλεμος, που οδηγεί σε άνοδο τις τιμές των εμπορευμάτων, στρέφει σε επενδυτικές επιλογές που θεωρούνται ασφαλή καταφύγιο, ενώ τροφοδοτεί τις πωλήσεις μετοχών. Η μεταβλητότητα είναι και αναμένεται να παραμείνει το χαρακτηριστικό των ημερών, τα χρηματιστηριακά κέρδη της χρονιάς εξανεμίστηκαν, οι αποτιμήσεις έχουν υποχωρήσει περί τα 11 δις ευρώ χωρίς να υπάρχει ορατό σημείο αποκλιμάκωσης της έντασης. Υπό αυτές τις συνθήκες οι εταιρικές ανακοινώσεις κερδοφορίας της περυσινής χρονιάς έχουν περάσει σε δεύτερο πλάνο και η προστασία του κεφαλαίου έχει γίνει προτεραιότητα. Τα πάντα μπαίνουν σε μια καθοδική αναθεώρηση: Εκτιμήσεις για την ανάπτυξη, κερδοφορία εταιριών, επιχειρηματικές συμφωνίες κλπ. Οι αγορές είθισται να ενσωματώνουν πάντα τα πιο απαισιόδοξα σενάρια στις τιμές ακολουθώντας μια συντηρητική λογική και να χτίζουν όταν υπάρξει αναίρεση των αρνητικών προσδοκιών. Και αυτό επηρεάζει και την δική μας αγορά. Είναι προφανές ότι μια παρατεταμένη κατάσταση θα «κλείσει» της στρόφιγγες άντλησης ρευστότητας με ότι αυτό συνεπάγεται.

Μέχρι στιγμής, ποια είναι η εικόνα όσον αφορά  τις εισαγωγές μας, με δεδομένο ότι πέρυσι το 81% αφορούσε το φυσικό αέριο που εισάγουμε από τη Ρωσία;

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε στα τέλη Δεκεμβρίου 2021 η Gazprom, η ρωσική εταιρεία εξήγαγε 3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην Ελλάδα το 2021. Καθώς η Ελλάδα έχει διαφοροποιήσει τις πηγές εφοδιασμού της με φυσικό αέριο και λόγω της ουκρανικής κρίσης αυτό θα ενταθεί, η σημασία του ρωσικού φυσικού αερίου στο ενεργειακό μείγμα θα μειωθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια. Βάσει των εκτιμήσεων του ΔΕΣΦΑ για τη ζήτηση φυσικού αερίου έως το 2030, προκύπτει ότι το φυσικό αέριο της Ρωσίας το 2022 θα καλύπτει το 38% της συνολικής ζήτησης φυσικού αερίου της Ελλάδας και το 2030 θα καλύπτει το 32%. Και αυτό δείχνει ότι η ενεργειακή εξάρτηση της Ελλάδας από τη Ρωσία μειώνεται συνεχώς. Εδώ αξίζει να υπενθυμιστεί η σημασία της Ρεβυθούσας αλλά και της ανάπτυξης των εγκαταστάσεων για την διαχείριση φορτίων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Αλεξανδρούπολη. Η Ελλάδα έχει την δυνατότητα να απευθυνθεί για την λήψη αυξημένων ποσοτήτων LNG και σε άλλες αγορές μεταφέροντας τις ποσότητες αυτές δια θαλάσσης. Κατά συνέπεια υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για κάλυψη. Το χειρότερο σενάριο θα ήταν να διακοπεί πλήρως η τροφοδοσία της χώρας με ρωσικό αέριο. Στην περίπτωση αυτή εκτιμάται ότι θα προκαλούνταν έλλειμμα στην τροφοδοσία στα επίπεδα του 20%, το οποίο θα έπρεπε να καλυφθεί με πρόσθετα φορτία LNG από τον Τερματικό Σταθμό της Ρεβυθούσας και από το αζέρικο αέριο που φθάνει στην Ελλάδα μέσω του TAP και καλύπτει περίπου το 18% των εισαγωγών. Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής ζήτησης διοχετεύεται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (68,6%), ενώ ακολουθούν οι οικιακοί καταναλωτές και οι επιχειρήσεις (18,7%), καθώς και οι εγχώριες βιομηχανίες (12,56%).

Πιστεύετε ότι θα μπορέσει η Ευρώπη να σχεδιάσει και να υλοποιήσει σε ταχείς ρυθμούς την απεξάρτησή μας από το φυσικό αέριο και τι πιστεύετε ότι θα συμβεί στο άμεσο μέλλον, σε περίπτωση που ο Πούτιν κλείσει τη στρόφιγγα εξαιτίας των τεράστιων οικονομικών πληγμάτων που δέχεται;

Πρόσφατα στο επίκεντρο των συζητήσεων των “27” βρέθηκε η ενεργειακή αυτονομία της Ε.Ε. καθώς αναζητούνται τρόποι της άμεσης μείωσης του ρωσικού φυσικού αερίου. Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν φαίνεται πως έβαλε ένα φιλόδοξο χρονοδιάγραμμα, με διακοπή των προμηθειών πετρελαίου και αερίου ως το 2027, λέγοντας ότι η Κομισιόν θα παρουσιάσει μια συνολική πρόταση ως το τέλος Μαΐου. Είναι προφανές ότι η όποια πρόταση κατατεθεί θα σταθμιστεί διαφορετικά από κάθε χώρα μέλος και ανάλογα με τον βαθμό «έκθεσης» στο ρωσικό αέριο και η απάντηση θα είναι δύσκολη καθώς υπάρχουν χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία ή η Βουλγαρία θα ήταν αντιμέτωπες με «ξαφνικό θάνατο», σε περίπτωση που κάποιος «έκλεινε την στρόφιγγα».

Από τα μέχρι ώρας γνωστά στοιχεία οι ευρωπαίοι ηγέτες φέρονται αποφασισμένοι να διατηρήσουν την αγορά υγροποιημένου αερίου (LNG) μέχρι να δημιουργηθεί το πλαίσιο για την λειτουργία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για το οποίο υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση μηδέ εξαιρουμένης και της περίπτωσης της Ελλάδας. Ωστόσο αγκάθι για την Ε.Ε. αποτελεί η έλλειψη χώρων αποθήκευσης του υγροποιημένου αερίου το οποίο θα μεταφέρεται από χώρες όπως οι ΗΠΑ, το Κατάρ, την Αίγυπτο και την Ιαπωνία. Να σημειωθεί ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η ενεργειακή κρίση και πριν η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία είχε προτείνει την αγορά υγροποιημένου αερίου από την Αίγυπτο, με την οποία η χώρα μας έχει συνάψει συμφωνία και για το ζήτημα της ηλεκτροδότησης. Μία τέτοια κίνηση θα καθιστούσε την χώρα μας ενεργειακό κόμβο καθώς το υγροποιημένο αέριο θα μεταφέρονταν σε όλες τις χώρες της Ε.Ε.

Τι σημαίνει για την Ευρώπη, η πτώχευση της Ρωσίας και δη για μας, σε ένα σύμπαν παγκοσμιοποιημένο με διακρατικές συμφωνίες, εμπορικές σχέσεις και τουριστικά προϊόντα;

Οι κυρώσεις στη Ρωσία για την εισβολή της στην Ουκρανία οδηγούν ήδη σε μια σημαντική συρρίκνωση της ρωσικής οικονομίας και θα αντιμετωπίσει μια "βαθιά ύφεση" για το 2022. Ο πόλεμος που εξαπέλυσε η Ρωσία στην Ουκρανία και οι μαζικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας έχουν εκκινήσει μια διαδικασία συρρίκνωσης του παγκόσμιου εμπορίου και έχουν στείλει τις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας στα ύψη, γεγονός που θα οδηγήσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε αναθεώρηση της πρόβλεψής του για την παγκόσμια ανάκαμψη τον επόμενο μήνα. Να σημειωθεί ότι η Κίνα τάχθηκε εναντίον των διεθνών κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας εκτιμώντας ότι θα πλήξουν την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας.

Οι οίκοι αξιολόγησης έχουν, ωστόσο, προβεί σε αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής δυνατότητας της Ρωσίας, με τελευταίο τον οίκο Fitch που υποβάθμισε σε λίγες ημέρες περαιτέρω τα ρωσικά ομόλογα κατά έξι βαθμίδες, στη βαθμίδα C, δηλαδή βαθύτερα στο επίπεδο των ομολόγων «σκουπιδιών». Προέβλεψε μάλιστα πως επίκειται χρεοκοπία της Ρωσίας, καθώς οι κυρώσεις και οι περιορισμοί στις οικονομικές και εμπορικές σχέσεις της κάμπτουν τη θέλησή της να εξυπηρετήσει το εξωτερικό χρέος της. Προειδοποίησε, όμως, παράλληλα ότι αντίστοιχο κίνδυνο διατρέχουν και οι χώρες-μέλη της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών, Λευκορωσία, Αρμενία, Γεωργία και Ουζμπεκιστάν, λόγω των στενών οικονομικών δεσμών τους με τη Ρωσία.

Το ενδεχόμενο πτώχευσης της Ρωσίας και αν δεχθούμε και το φαινόμενο του «ντόμινο» για τις χώρες-μέλη της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών κλπ. είναι προφανές ότι θα προκαλέσει ισχυρό σοκ στην παγκόσμια-παγκοσμιοποιημένη οικονομία με τις επιχειρήσεις που έχουν «έκθεση» στην ρωσική επιχειρηματική αγορά να δέχονται το μεγαλύτερο πλήγμα.

Μεσαίες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που εντοπίζονται κυρίως στην Βόρεια Ελλάδα, αναμένεται να δεχθούν τις μεγαλύτερες πιέσεις στην εξαγωγική τους δραστηριότητα εξαιτίας της έκθεσης που έχουν στην αγορά της Ρωσίας γεγονός που θα τις οδηγήσει στην αναζήτηση εναλλακτικών αγορών για να αναπληρώσουν το κενό.

Τέλος είναι σαφές ότι σε μία τέτοια περίπτωση θα χαθούν επί του συνόλου και οι τουριστικές ροές από την Ρωσία.

Η Ελλάδα για πρώτη φορά θα απολάμβανε την αναρρίχηση της σε υψηλότερες θέσεις εμπιστοσύνης και επενδυτικών βαθμίδων μετά από δεκαετή μνημονιακή εποπτεία αλλά και δυο χρόνια υγειονομική κρίση, όμως, η ρωσική εισβολή κάνει τους επενδυτές να στρέφονται σε παραδοσιακές επιλογές όπως τον χρυσό και το δολάριο. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, θα υπάρξει νέο πρόγραμμα ευρωχρέους από την Κομισιόν. Έχετε κάποιες πληροφορίες για αυτό; Πιστεύετε ότι τα ελληνικά ομόλογα θα βοηθηθούν από κάτι τέτοιο ή είναι πολύ ασταθές το περιβάλλον αυτήν την εποχή;

Οι ηγέτες της ΕΕ διαφώνησαν στην έκδοση κοινού ευρωομολόγου και για στη λήψη των μέτρων προκειμένου να αντιμετωπιστεί ή έστω να μετριαστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο η ενεργειακή κρίση στις χώρες – μέλη, σύμφωνα με το προσχέδιο των συμπερασμάτων που διέρρευσε το πρακτορείο Reuters. Ο Μακρόν κατέθεσε πρόταση για την έκδοση ενός ευρωομολόγου τα έσοδα του οποίου θα διοχετεύεται στα κράτη – μέλη με τη μορφή προνομιακών δανείων για τη χρηματοδότηση των δαπανών τους λόγω της ενεργειακής κρίσης. Με την άποψη του Γάλλου Προέδρου τάχθηκαν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες του νότου, όπως η Ελλάδα αλλά και η Ιταλία. Ωστόσο Γερμανός Καγκελάριος Όλαφ Σόλτς ήταν όμως αντίθετος με την έκδοση του ευρωομολόγου καθώς όπως υποστήριξε μια τέτοια κίνηση θα έθετε σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του χρέους της κάθε χώρας. Στο πλευρό του Βερολίνου τάχθηκαν η Ολλανδία, Αυστρία και η Δανία. Η Ελλάδα, από την άλλη, ήταν εξαρχής υπέρ κάθε μέτρου αμοιβαιοποίησης χρέους, προκειμένου να μειωθεί το κόστος εξυπηρέτησης εκτάκτων δαπανών. Μένει να φανεί πώς και αν θα προχωρήσει αυτή η συζήτηση, καθώς, όπως έδειξε και η εμπειρία με το Ταμείο Ανάκαμψης, η Ευρώπη χρειάζεται χρόνο για να κάνει τόσο μεγάλα βήματα. Κατά συνέπεια πρέπει να περιμένουμε να διαμορφωθεί η τελική εικόνα για να εκτιμήσουμε και τις επιπτώσεις στα ελληνικά ομόλογα.

Το δυσθεώρητο κόστος ενέργειας αναγκάζει τους επιχειρηματίες να αυξάνουν τις τιμές των προϊόντων τους και των υπηρεσιών τους. Πως θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί αυτός ο κυκεώνας ανατιμήσεων;

Πρέπει να υπάρξουν νέα και πιο γενναία μέτρα για την στήριξη των αυξημένων ενεργειακών δαπανών στα κράτη-μέλη με την  Κομισιόν να καλείται να ετοιμάσει μια δέσμη μέτρων, πέρα από την «εργαλειοθήκη» που ανακοίνωσε ήδη προχθές. Σε αυτό το πακέτο των έκτακτων μέτρων, υπόψιν θα ληφθεί και η πρόταση 6 σημείων του κ. Μητσοτάκη στην πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν με βασικές αιχμές το πλαφόν στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου, καθορισμό τιμών σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης, αλλά και πλαφόν στο περιθώριο κέρδους στη χονδρική αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας. Την πρόταση του κ. Μητσοτάκη έχουν στηρίξει, ως τώρα, χώρες όπως η Ισπανία και το Βέλγιο. Υπενθυμίζεται επίσης ότι πέραν του ενεργειακού τα κόστη επιβαρύνονται και από τις υπέρ το δέον αυξημένες τιμές διαμετακόμισης λόγω της κατάστασης που επικρατεί στην εφοδιαστική διεθνώς η οποία επιτάθηκε και από τα κόστη των ναυτιλιακών και όχι μόνο καυσίμων.

Τι σημαίνει στασιμοπληθωρισμός στην οικονομική ζωή του τόπου;

Το ενδεχόμενο κλιμάκωση της αντιπαράθεσης δημιουργεί έντονες αβεβαιότητες για την πορεία των τιμών, με τη μόνη σταθερά να είναι το ράλι τον πληθωρισμού και η εντεινόμενη πίεση στους αναπτυξιακούς ρυθμούς. ‘Ήδη, δε, ο κίνδυνος του στασιμοπληθωρισμού σε παγκόσμιο επίπεδο έχει καταβαραθρώσει τα χρηματιστήρια και παράλληλα έχει εκτινάξει τις αποτιμήσεις στο ασφαλές “καταφύγιο” του χρυσού. Η ισχύς των τιμών του «κίτρινου» μετάλλου έρχεται την ώρα που αρκετοί αναλυτές προβλέπουν ότι η κλιμάκωση εχθροπραξιών στην Ανατολική Ευρώπη  θα οδηγήσει τις κεντρικές τράπεζες σε ηπιότερη κίνηση προς υψηλότερα επιτόκια, με την ευρωζώνη να υφίσταται την μεγαλύτερη "σκιά" για την οικονομική της ανάπτυξη από τα γεγονότα των τελευταίων δύο εβδομάδων. Το μέλλον του τιμάριθμου προβλέπεται ζοφερό με τον υπουργό Οικονομικών, Χρ. Σταϊκούρα, να μην αποκλείει το ενδεχόμενο ο πληθωρισμός να ξεπεράσει ακόμα και το 8%. Μία άλλη αρνητική συνέπεια του στασιμοπληθωρισμού θα είναι η διεύρυνση των ανισοτήτων κατανομής του εισοδήματος με ότι αυτό συνεπάγεται για μία οικονομία η οποία είναι «κυκλική».