Η νέα χρονιά βρήκε την ελληνική επιχειρηματικότητα αντιμέτωπη με το πολύπλοκο πρόβλημα της «εισαγόμενης» ακρίβειας σε πλήρη εξέλιξη από την έκρηξη αυξήσεων στο ενεργειακό, παραγωγικό και μεταφορικό κόστος προϊόντων στη παγκόσμια και ευρωπαϊκή αγορά. Ο επιχειρηματικός κόσμος πιστεύει πως το 2022 η πρώτη μάχη που πρέπει να δοθεί και να κερδηθεί είναι αυτή κατά της ακρίβειας με τον πληθωρισμό σε αρκετές χώρες να καταγράφει ιστορικά υψηλά πολλών ετών. Οι πληθωριστικές πιέσεις συνδέονται άρρηκτα με τη ραγδαία αύξηση των τιμών της ενέργειας και της αναντιστοιχίας μεταξύ της αυξημένης ζήτησης και της αδύναμης προσφοράς, λόγω των δυσχερειών που επέφερε η πανδημία στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Το ράλι των τιμών, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, καταγράφει ετήσια αύξηση 135% στο φυσικό αέριο και 34% στο πετρέλαιο θέρμανσης, ενώ το ηλεκτρικό ρεύμα έχει ανατιμηθεί κατά 45%. Οι αρχικά αισιόδοξες εκτιμήσεις για εξομάλυνση πριν τα τέλη του περασμένου έτους, δεν υφίστανται πλέον και έχουν δώσει τη θέση τους σε δύο νεότερες εκτιμήσεις, με την αισιόδοξη προς τα τέλη του πρώτου τετράμηνου του 2022 και την απαισιόδοξη για περίοδο δύο ετών πριν την επαναφορά στη κανονικότητα για τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς και την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών.

Ο πληθωρισμός είναι βεβαίως απειλή ανάκαμψης για το εγχώριο εμπόριο και τη βιομηχανία. Ο πληθωρισμός στην Ευρώπη, τροφοδοτείται από τις σπειροειδείς τιμές ενέργειας και εμπορευμάτων ενώ θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για να αποκλιμακωθεί. Να σημειώσω πώς σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat ο πληθωρισμός στην Ελλάδα αυξήθηκε τον Δεκέμβριο στο 5,1%, ενώ στην ΕΕ φαίνεται πως έχει αναρριχηθεί σε υψηλότερα επίπεδα τον Ιανουάριο, που θα ξεπεράσει το 6%. Οι συστημικές τράπεζες θα χρειαστούν σταθερά επιτόκια χρηματοδότησης από την ΕΚΤ για να αποφύγουν δημοσιονομικές αντιδράσεις και να μην «σκοτώσουν» την ανάκαμψη. Η βιομηχανία η οποία προμηθεύει με προϊόντα τα ράφια των σουπερμάρκετ έχει ξεκινήσει ήδη να στέλνει νέους τιμοκαταλόγους στο λιανεμπόριο με τις αυξημένες τιμές. Οι εκπρόσωποι αλυσίδων σουπερμάρκετ περιγράφουν με μελανά γράμματα την κατάσταση που επικρατεί στην αγορά, κάνοντας αναφορά στο υψηλό λειτουργικό κόστος που έχουν εξαιτίας των αυξήσεων στην ενέργεια, το οποίο έχει τριπλασιαστεί αφού η ενέργεια καταλαμβάνει το 20% του λειτουργικού τους κόστους των λιανεμπορικών επιχειρήσεων τροφίμων, αλλά και των αυξήσεων των μεταφορικών και των υλικών συσκευασίας. Στα τρόφιμα αρνί-κατσίκι αυξήθηκε κατά 19,7%, το ελαιόλαδο κατά 17%, οι πατάτες κατά 14% και τα ζυμαρικά κατά 7,6%.

Μικρή επιδείνωση του οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα κατέγραψε ο δείκτης οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ που διαμορφώθηκε στις 110,3 μονάδες από 113,4. Εξακολουθεί πάντως να κινείται σε υψηλά επίπεδα και δεν ενσωματώνει τις εξελίξεις της πανδημίας, με την έξαρση της μετάλλαξης Όμικρον και τα μέτρα πολιτικής για την αντιμετώπισή της. Η υποχώρηση προήλθε κυρίως από την έντονη επιδείνωση των επιχειρηματικών προσδοκιών στις υπηρεσίες και στις κατασκευές, ενώ η μεταβολή στη βιομηχανία ήταν ήπια. Αντίθετα, οι προσδοκίες βελτιώθηκαν έντονα στο λιανικό εμπόριο, κοντά στα επίπεδα του 2019, καθώς φαίνεται πως η δραστηριότητα το 2021 κινήθηκε σε ικανοποιητικά επίπεδα σχεδόν σε όλους τους επιμέρους κλάδους, υπό την πρόσκαιρη επίδραση και των εποχικών επιδομάτων. Στην πλευρά της καταναλωτικής εμπιστοσύνης συνεχίστηκε η υποχώρηση, κατόπιν της πρόσκαιρης ανόδου της, καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις κλιμακώθηκαν και καταγράφεται ανησυχία για την εξέλιξη των πραγματικών εισοδημάτων των νοικοκυριών. Οι χειμερινές εκπτώσεις που θα διαρκέσουν το πρώτο δίμηνο του έτους μπορούν να λειτουργήσουν ως ανάχωμα ακρίβειας για τους καταναλωτές. Ας ελπίσουμε πως τα μεγάλα ποσοστά εκπτώσεων και η επάρκεια αγαθών στην αγορά θα εξυπηρετήσουν σε ένα βαθμό τον προϋπολογισμό και τις ανάγκες των νοικοκυριών, ενώ παράλληλα θα ρευστοποιήσουν εποχικό εμπόρευμα και θα πλησιάσουν τον προ πανδημίας τζίρο των 5,5 δισ. ευρώ της εκπτωτικής περιόδου.

Το πρώτο εξάμηνο του 2022 θα είναι μια περίοδος δυσκολιών στις ανάγκες του εμπορικού κλάδου με τις διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας να δημιουργούν πονοκέφαλο. Ωστόσο νεότερες εκτιμήσεις, που απεύχομαι την επιβεβαίωση τους, θέλουν την κρίση στην εφοδιαστική να εκτείνεται και στο δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους γεγονός που προδικάζει ότι τα κόστη διαμετακόμισης θα εξακολουθήσουν σε ιστορικά υψηλά με μικρές διακυμάνσεις που θα επηρεάσουν τόσο το εισαγωγικό όσο και το εξαγωγικό εμπόριο. Στο «σκηνικό» που έχει σχηματοποιηθεί ενυπάρχουν και οι καθυστερήσεις στην εξυπηρέτηση πλοίων σε κομβικά λιμάνια της Ε.Ε. που αποδίδεται στην έλλειψη χώρων εναπόθεσης καθώς με βάση τα τελευταία στοιχεία εμφανίζουν πληρότητες που ξεπερνούν σε ορισμένες των περιπτώσεων και το 100%. Το στοιχείο αυτό «μεταφράζεται» σε επιπρόσθετα κόστη από «σταλίες», καταπτώσεις ρητρών, μεταφορτώσεις κλπ που σε τελική ανάλυση επηρεάζουν στην διαμόρφωση των τελικών τιμών που καλείται το καταναλωτικό κοινό να καταβάλει.

Είναι γεγονός πως η μάχη κατά της ακρίβειας απαιτεί κοινό αγώνα πολιτείας και αγοράς για να κερδηθεί. Για να περιορίσουμε λοιπόν μέρος των αυξήσεων πρέπει να δημιουργήσουμε αποθέματα, άρα χρειαζόμαστε μεγαλύτερη ρευστότητα. Αντί για τη μείωση του ΕΦΚ και του ΦΠΑ που θα δημιουργήσει παρέκκλιση του προϋπολογισμού, εν μέσω μάλιστα της προτελευταίας 13ης αξιολόγησης και που δεν ξέρουμε εάν θα μετακυλιστεί στις τελικές τιμές, είναι ίσως τολμηρότερο, αλλά προτιμότερο να αυξηθούν κατά 6% οι κατώτατοι μισθοί. Σωστή λοιπόν η απόφαση του Πρωθυπουργού να επισπεύσει την 2η εντός του έτους αύξηση του κατώτατου μισθού από τη 1η Μαΐου με θετικό αντίκτυπο σε 4 εκατ. εργαζόμενους.

Ανάσα σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις δίνουν επίσης τα πρόσφατα μέτρα επιδότησης των λογαριασμών ενέργειας ύψους 395 εκατ. ευρώ καθώς και πρόσθετης στήριξηςύψους 80 εκατ. ευρώ, που περιλαμβάνουν την επέκταση των αναστολών, του επιδόματος των 534 ευρώ για εργαζόμενους στη μουσική, εστίαση, ξενοδοχεία, θέατρα, γυμναστήρια και συνολικά 37 ΚΑΔ πληγέντων επιχειρήσεων, με οικονομική ενίσχυση. Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσαν τα υπουργεία Οικονομικών, Ανάπτυξης και Εργασίας θα διατεθούν τα ποσά των 30 εκατ. ευρώ σε εργαζομένους για αναστολές στο 25% έως 100% του προσωπικού, 42 εκατ. ευρώ για επιλεγμένες επιχειρήσεις που θα λάβουν ενίσχυση 8% του τζίρου του 2019. Επιπλέον για τον Ιανουάριο προβλέπεται το πάγωμα πληρωμής δόσεων φορολογικών υποχρεώσεων στην Εφορία και ρυθμισμένων οφειλών 8 εκατ. ευρώ, τόσο επιχειρήσεων που πλήττονται, όσο και εργαζομένων σε αναστολή εργασίας με αποπληρωμή στο τέλος της ρύθμισης. Η κυβέρνηση διαβεβαιώνει ότι τα μέτρα θα συνεχιστούν για όσο διαρκεί η κρίση με βασικό στόχο την προστασία των θέσεων εργασίας και των εισοδημάτων, ενώ δεν έχει αποκλειστεί το σενάριο για μεγαλύτερο κούρεμα της επιστρεπτέας προκαταβολής ανάλογα με την έκταση των ζημιών επαγγελματιών και επιχειρήσεων.

Σύμφωνα με τη παρούσα μεταβατική κατάσταση, χρειάζονται αφενός παρεμβάσεις στοχευμένης στήριξης από τη Πολιτεία και αφετέρου μέτρα ώστε να μην υπάρξουν κερδοσκοπικά φαινόμενα. Η αναζήτηση λύσης από την επιχειρηματικότητα δεν είναι καθόλου εύκολη και τα όποια «αντίμετρα» ανάσχεσης δεν επιλύουν συνολικά το πρόβλημα της ακρίβειας. Στο εμπόριο λέμε πως το κλειδί της επιτυχίας είναι η τιμή αγοράς και όχι η τιμή πώλησης. Τώρα λοιπόν στη μάχη κατά της ακρίβειας, οι μικρομεσαίοι της αγοράς πρέπει να επιβεβαιώσουμε πως μπορούμε να βρούμε εγχώριες και ευρωπαϊκές πηγές με τις καλύτερες τιμές. Επί του παρόντος, η ελληνική επιχειρηματικότητα απέναντι στις τρεις βασικές αιτίες του πληθωρισμού, που είναι οι αυξήσεις ενέργειας, μεταφορών και εμπορευμάτων, καλείται να χρησιμοποιήσει αντίστοιχα τρία «αντίμετρα άμυνας», που είναι οι οικονομικές ενισχύσεις και επιδοτήσεις λογαριασμών ενέργειας, η δίμηνη περίοδος των εκπτώσεων και στη συνέχεια η αύξηση των μισθών που λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής κατανάλωσης.

Ενώπιον λοιπόν του φαινομένου της «τέλειας καταιγίδας» μεγάλης έντασης και αγνώστου διάρκειας οφείλουμε όλοι μαζί να δώσουμε τη μάχη κατά της «πανδημίας ακρίβειας» και να βγούμε από την οικονομικά δύσκολη και περίπλοκη κατάσταση, Πολιτεία, νοικοκυριά και επιχειρήσεις, το συντομότερο και με τις λιγότερες δυνατές απώλειες.