Τρεις μήνες μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, με τις τιμες των βασικών εμπορευμάτων και του φυσικού αερίου να αγγίζουν ιστορικά ρεκόρ προκαλώντας ασφυξία στα λειτουργικά κόστη παραγωγών και μεταποιητών, ο διψήφιος πληθωρισμός δεν τρομάζει μόνο τους καταναλωτές αλλά και τις επιχειρήσεις. 'Ήδη στην ελληνική αγορά παρατηρούνται δυσκολίες, αν όχι ελλείψεις, στην προμήθεια πρώτων υλών και υλικών συσκευασίας, από μπουκάλια, πλαστικά για τρόφιμα και αναψυκτικά μέχρι χάρτινες συσκευασίες, καθώς εκτός του ενεργειακού κόστους έχει διαταραχθεί και η παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα.

Την ίδια ώρα, Θέμα βιωσιμότητας επικαλούνται επιχειρήσεις προμήθειας οσπρίων, προχωρώντας σε αύξηση 6% των τιμών στο πρώτο δίμηνο του 2022, αφού οι μεσοσταθμικές αυξήσεις στις πρώτες ύλες φτάνουν το 45%, ενώ σε αύξηση τιμών κατά 7% προχώρησαν εταιρείες αναψυκτικών. Για ανατιμήσεις που κυμαίνονται από 20% μέχρι και 40°/ο στην τιμή του ρυζιού κάνουν λόγο εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην εμπορία του συγκεκριμένου προϊόντος. Στα ζυμαρικά έχουν γίνει τρεις ανατιμήσεις μέσα στο τελευταίο δωδεκάμηνο. Αρκετοί παραγωγοί δηλώνουν ότι μπορεί να μην προχωρήσουν σε νέες καλλιέργειες την επόμενη σεζόν, καθώς το κόστος των εισροών είναι δυσβάσταχτα Άλλοι σκέφτονται να στραφούν σε διαφορετικές καλλιέργειες όπως είναι το βαμβάκι, που έχει μικρότερο κόστος. Αυτό σημαίνει νέες ανατιμήσεις στις τιμές καταναλωτή και υποκατάσταση της εγχώριας παραγωγής από εισαγόμενα προϊόν. Εν τω μεταξύ, σε απόγνωση βρίσκονται κτηνοτρόφοι και πτηνοπαραγωγοί, λόγω των συνεχιζόμενων αυξήσεων στις ζωοτροφές και στην ενέργεια. Το αποτέλεσμα είναι αύξηση των τιμών παραγωγού, που όμως δεν καλύπτει το αυξημένο κόστος όπως λένε οι κτηνοτρόφοι.

Ρεκόρ... ταχύτητας

Για τους καταναλωτές η ταχύτητα αύξησης των τιμών στα βασικά είδη διατροφής Θυμίζει εποχές εισαγμένου πληθωρισμού, καθώς η άνοδος στον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή κατά 10,2% που καταγράφηκε τον Απρίλιο επιστρέφει την αγορά στο 1994. Η πίεση των κυμάτων ανατιμήσεων πολλαπλασιάζεται για τους οικονομικά ευάλωτους. Από τον Ιούλιο του 2021, όταν η ακρίβεια άρχισε να δείχνει τα δόντια της στην εγχώρια αγορά, ο ρυθμός αύξησης των τιμών στο «καλάθι» των τροφίμων, τα οποία συμπεριλαμβάνονται στον υπολογισμό του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, έχει εξαπλασιαστεί, δημιουργώντας πλέον συνθήκες οικονομικής ασφυξίας σε ένα υπολογίσιμο τμήμα του πληθυσμού.

Με βάση τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, προκύπτει ότι ο δείκτης τιμών στην ομάδα «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» εκτινάχτηκε σε ετήσια βάση τον Απρίλιο πάνω από τον μέσο πληθωρισμό στο 10,9%, όταν τον περσινό Ιούλιο είχε αυξηθεί κατά 1,7%. Σε μηνιαία βάση, μάλιστα, η ίδια ομάδα προϊόντων τον Απρίλιο έσπασε τα κοντέρ, καθώς αυξήθηκε κατά 2,5°/ο έναντι του Μαρτίου, καταγράφοντας την υψηλότερη μεταβολή τους τελευταίους δώδεκα μήνες με αυξήσεις άνω του 20%. Στη διάρκεια του Απριλίου, η τιμή στο αρνί εκτινάχτηκε κατά 20,7%, το μοσχάρι ακρίβυνε κατά 6,4%, το χοιρινό κατά 6,5% και τα πουλερικά κατά 8°/ο. Υψηλότερη κατά 5°/ο ήταν η τιμή του ψωμιού, ενώ το γάλα ανατιμήθηκε κατά 4°/α, το γιαούρτι-τι κατά 5,5%, τα τυριά κατά 2% και τα αβγά κατά 3,9%. Επίσης, ακριβότερα ήταν τα νωπά λαχανικά κατά 2,7% και τα κατεψυγμένα κατά 4,6%, ενώ η τιμή του καφέ ανέβηκε κατά 2,6%. Σε ετήσια βάση, στην κορυφή της λίστας των ανατιμήσεων παρέμειναν τα έλαια με αύξηση 22%, με το κρέας να ακολουθεί στο +14,1%. Οι τιμές στα λαχανικά σημείωσαν άνοδο κατά 13,8%, στα γαλακτοκομικά και στα αβγά η αύξηση ήταν 11,7%, ενώ 10°/ο ακριβότερο ήταν το ψωμί.

Εξετάζονται νέα μέτρα

Να σημειωθεί ότι από τις 10,20 μονάδες που αυξήθηκε ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή σε ετήσια βάση τον Απρίλιο του 2022, οι ανατιμήσεις των τροφίμων είναι «υπεύθυνες» για τις 2,18 μονάδες, ενώ το ηλεκτρικό ρεύμα για τις 3,40 μονάδες. Δηλαδή ακόμα και χωρίς μετακινήσεις ή οποιοδήποτε άλλο «περιττό» έξοδο, ένα νοικοκυριό Θα είχε επιβάρυνση 5,58% σε σχέση με πέρυσι μόνο για το φαγητό και το ρεύμα. Αν και οι τιμές ενέργειας ήταν αυτές που εκτίναξαν σε μεγάλο βαθμό τον πληθωρισμό σε υψηλό είκοσι οχτώ ετών, με την τιμή του φυσικού αερίου να αυξάνεται κατά 122,6%, του ηλεκτρισμού κατά 88,8%, του πετρελαίου θέρμανσης κατά 65,1% και των καυσίμων και λιπαντικών κατά 29%, η σφοδρότητα και η τεράστια επιτάχυνση της ακρίβειας στα τρόφιμα έχουν θορυβήσει το οικονομικό επιτελείο. Και ο λόγος δεν είναι άλλος από τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα, αφού εντός και εκτός των τειχών όλα δείχνουν άτι οι πληθωριστικές πιέσεις Θα συνεχιστούν ως έναν βαθμό καθ' όλη τη διάρκεια του 2022, εξανεμίζοντας το εισόδημα των καταναλωτών και προκαλώντας σοβαρά πλήγματα στη λειτουργία των επιχειρήσεων.

Επιπρόσθετος λόγος ανησυχίας είναι η έξαρση της κερδοσκοπίας ενόψει της τουριστικής σεζόν, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την εκτίναξη των τιμών της αμόλυβδης βενζίνης πάνω από τα 2,30 ευρώ το λίτρο στα νησιά. Παρότι στην κυβέρνηση πιστεύουν ότι αυτά είναι τα χειρότερα με τον τιμάριθμο να αρχίζει να υποχωρεί από το δεύτερα εξάμηνο, ο υπουργός Οικονομικών αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να ακολουθήσουν νέα μέτρα στήριξης, πέραν του πακέτου των 3,2 δισ. ευρώ για τα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος και πέραν των 6,5 δισ. ευρώ, υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα υπάρξει νέος δημοσιονομικός χώρος. Συγκεκριμένα, εξετάζονται νέα μέτρα διευκόλυνσης της αγοράς τροφίμων για ευάλωτα νοικοκυριά που πλήττονται ιδιαίτερα από την πληθωριστική κρίση. Με βάση τις εκτιμήσεις της κυβέρνησης, το πακέτο των μέτρων για το ρεύμα θα περιορίσει τον πληθωρισμό κατά 0,5% σε ετήσια βάση. Η αγορά οφείλει να κάνει σωστή διαχείριση της ακρίβειας, ώστε να μειώσει τις μεσοσταθμικές αυξήσεις που σήμερα επιβαρύνουν κατά 35% τη στέγαση και κατά 57% τη λειτουργία των επιχειρήσεων.