Η αποκλιμάκωση μετά την επικίνδυνη κλιμάκωση του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Ιράν περιορίζει κατά πολύ τις πολυεπίπεδες οικονομικές επιπτώσεις, τόσο περιφερειακά, όσο και παγκόσμια μετά την καταλυτική εμπλοκή των ΗΠΑ. Η ανησυχία απομακρύνεται με τη κατάπαυση του πυρός, στους τομείς της ενεργειακής ασφάλειας και των τιμών του πετρελαίου, το εμπόριο και τη ναυτιλία, τις χρηματοπιστωτικές αγορές, τις τοπικές και περιφερειακές οικονομίες. Οι εκτιμώμενες επιπτώσεις, λόγω της αβεβαιότητας στον Περσικό για απότομη αύξηση των τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου, ευτυχώς, δεν επιβεβαιώθηκαν. Ευτυχώς οι απειλές επιβαρύνσεων σε  καύσιμα, μεταφορές και παραγωγή, ειδικά στην ΕΕ, καθώς η πιθανή αύξηση στη τιμή του πετρελαίου κοντά στα 80$ το βαρέλι με επανεμφάνιση πληθωριστικών πιέσεων, παρέμειναν σενάρια. Σύμφωνα με τις προηγούμενες, αλλά μικρότερης έντασης κρίσεις το 2023 και 2024, σε περίπτωση κλιμάκωσης του πολέμου οι επιπτώσεις στο πληθωρισμό θα κυμαίνονταν από +0,6% έως +1% στις προηγμένες οικονομίες και στο παγκόσμιο ΑΕΠ από -0,2% έως -1%.

Στο εμπόριο και τις θαλάσσιες μεταφορές οι φόβοι είχαν επικεντρωθεί στις καθυστερήσεις και τις απειλές αποκλεισμού στον Περσικό Κόλπο  με πιθανές επιθέσεις σε εμπορικά πλοία, την άνοδο των ναύλων και ασφαλίστρων πλοίων αυξάνοντας τα κόστη των logistics, τις εισαγωγές πρώτων υλών, σιτηρών και πετροχημικών. Στις χρηματιστηριακές αγορές οι εκτιμώμενες αντιδράσεις ήταν η πτώση των μετοχών ειδικά σε κλάδους με υψηλό κόστος ενέργειας, άνοδο χρυσού και δολαρίου ως ασφαλή καταφύγια και πτώση νομισμάτων αναδυόμενων αγορών. Τίποτα από αυτά δεν συνέβη. Στις τοπικές και περιφερειακές οικονομίες οι εκτιμήσεις έδειχναν πτώση επενδύσεων για την αποφυγή ρίσκου «risk off mood», μείωση τουρισμού, εισαγωγών και εξαγωγών, κοινωνικό κόστος, χρηματοδότηση αμυντικών δαπανών και καθυστέρηση μείωσης επιτοκίων από Κεντρικές Τράπεζες και αύξηση μεταναστευτικών ροών που πλέον περιορίζονται μόνο από τη Λιβύη.

Οι σημαντικότερες επιπτώσεις για την Ελλάδα, εάν συνεχιζόταν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού η σύρραξη Ισραήλ - Ιράν εστιάζοταν σε 5 βασικούς τομείς, τον τουρισμό, τη ναυτιλία, το εμπόριο, το ενεργειακό κόστος και τη γεωπολιτική σταθερότητα. Το πλήγμα στον τουρισμό της Ανατολικής Μεσογείου θα επηρέαζε και  την Ελλάδα που θεωρείται «γειτονική ζώνη αστάθειας» ειδικά από επισκέπτες μακρινών τρίτων χωρών από την Ασία και τις ΗΠΑ. Πιθανή ήταν και η ακύρωση, ή αλλαγή προγραμματισμένων δρομολογίων κρουαζιέρων και πακέτων πολυπροορισμών, που συμπεριλαμβάνουν την Ελλάδα, Τουρκία, Ισραήλ και Αίγυπτο. Γενικότερα, θα υπήρχε επιβάρυνση της τουριστικής εικόνας με λιγότερες κρατήσεις σε περιοχές, κοντά στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και αύξηση ασφαλιστικών καλύψεων για ταξιδιωτικούς παρόχους.

Η ελληνική ναυτιλία είχε τεθεί σε επιφυλακή για πιθανές επιθέσεις ή εμπλοκές στα στενά του Ορμούζ και Ερυθρά Θάλασσα, που θα οδηγούσαν αναπόφευκτα εκτός από την αύξηση των ναύλων και ασφαλίστρων, σε «rerouting» των πλοίων μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας και σε μεγάλες καθυστερήσεις. Οι ναυτιλιακές εταιρείες θα είχαν αύξηση του λειτουργικού τους κόστους 300-500 εκατ. ευρώ από την άνοδο 60% των ασφαλιστικών καλύψεων και πιθανές πιέσεις σε ναυλώσεις. Αντίστοιχες αυξήσεις θα είχαν παρατηρηθεί στο κόστος καυσίμων του ακτοπλοϊκού μας στόλου. Η απρόσκοπτη διέλευση εμπορευμάτων από Ασία μέσω Σουέζ στην Ευρώπη είναι πάντα σημαντική για logistics, μεταποίηση και λιανικό εμπόριο. Άλλωστε έχουμε πολλάκις διαπιστώσει τις διαταράξεις στο παγκόσμιο και ευρωπαικό εμπόριο από τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή με την αύξηση του κόστους εισαγωγών, ειδικά σε ενέργεια, πρώτες ύλες, και τεχνολογικά προϊόντα, αλλά και την μείωση στις εξαγωγές προς χώρες της Μ. Ανατολής και Β. Αφρικής.

Η διεθνής κοινότητα ανακουφίστηκε, επίσης, και από τον φόβο του χειρότερου σεναρίου που δεν είναι άλλο από τον αποκλεισμό των στενών του Ορμούζ από το Ιράν. Περίπου το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου διακινείται μέσω Ορμούζ, καθιστώντας το πιο κρίσιμο και ευάλωτο σημείο για τις ενεργειακές ροές. Οποιαδήποτε σοβαρή διατάραξη θα είχε άμεσες επιπτώσεις στην παγκόσμια ναυτιλία και την ενεργειακή ασφάλεια. Κατά μέσο όρο, πάνω από 3.000 δεξαμενόπλοια, διαπλέουν τα Στενά του Ορμούζ κάθε μήνα, με την πλειοψηφία αυτών να είναι ελληνόκτητα. Σύμφωνα με τα δεδομένα της Lloyd’s List Intelligence το πρώτο τρίμηνο του έτους 1.201 πλοία που πέρασαν τα Στενά του Ορμούζ ήταν ελληνόκτητα, γεγονός που επισημαίνεται από το ΥΝΑΝΠ, καθώς επηρεάζει άμεσα τις υποχρεώσεις προστασίας και τον βαθμό παρέμβασης του ελληνικού κράτους σε περίπτωση ενός πιθανού επεισοδίου.

Η εμπορική κυκλοφορία συνεχίζεται κανονικά τόσο προς τα ανατολικά όσο και προς τα δυτικά, χωρίς κάτι να έχει αλλάξει παρά μόνο κάποιες δυσκολίες στη ναυσιπλοΐα από τις στρατιωτικές παρεμβολές.

Ο τομέας των εμπορευματοκιβωτίων σε σχέση με τον τομέα των δεξαμενόπλοιων δεν είχε προλάβει επηρεασθεί κατά την διάρκεια των 12 ημερών, καθώς ήδη από την «εποχή» που οι Χούθι επέβαλαν το ιδιότυπο καθεστώς στην Ερυθρά Θάλασσα τα πλοία μεταφοράς κοντέινερ επέλεξαν ρότες γύρω από την Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Η ανασφάλεια στις θαλάσσιες διαδρομές είχε αντίστοιχα προκαλέσει ανησυχία για τη σταθερότητα των παγκόσμιων εμπορικών αλυσίδων. Οι εξελίξεις πάντως δεν θα επηρεάσουν τη ναυτασφαλιστική αγορά, καθώς πλέον τα πλοία που πλέουν ή θα επιχειρήσουν να πλεύσουν στις θερμές ζώνες δεν θα υποστούν την κατά περίπτωση 60% επιβάρυνση κατά «κινδύνων πολέμου» η οποία ως γνωστόν επιβαρύνει τα κόστη μεταφοράς τα οποία σε τελική ανάλυση καλείται πάντα να τα πληρώσει ο τελικός καταναλωτής, είτε στην αντλία του πρατηρίου, είτε στο ράφι.

Οι συνολικά εκτιμώμενες οικονομικές απώλειες για την Ελλάδα στο   θεωρητικό  σενάριο μιας τρίμηνης διάρκειας της πολεμικής σύρραξης, υπολογιζόταν στα 2,1-2,6 δις ευρώ και ποσοστιαία επίπτωση -1% στο ΑΕΠ. Η πιθανή κλιμάκωση ακόμα και η διατήρηση των εχθροπραξιών τους θερινούς μήνες υπολογιζόταν πως θα επέφερε ακυρώσεις 10-15% στις αφίξεις τουριστών κυρίως από το Ισραήλ με εκτίμηση απωλειών 600-800 εκατ. ευρώ και επίπτωση -6% στα ετήσια τουριστικά μας έσοδα. Αντίστοιχα μια αύξηση +19% στη τιμή πετρελαίου και φυσικού αερίου θα απαιτούσε επιπλέον 1 δις ευρώ σε ενεργειακές εισαγωγές. Στο εμπόριο η αύξηση του κόστους εισαγωγών και οι καθυστερήσεις λόγω μειωμένων δυνατοτήτων στα logistics, θα σήμαινε απώλειες κύκλου εργασιών 300-500 εκατ. ευρώ, καθώς και μια αύξηση +5-7% στο κόστος των εισαγόμενων προϊόντων από Ασία, επιβαρύνοντας τον πληθωρισμό. Στις παραπάνω οικονομικές απώλειες θα έπρεπε να προσθέσουμε και το κόστος της αυξημένης στρατιωτικής επιτήρησης σε Αιγαίο και Κύπρο.

Η ελληνική οικονομία κατά τη πολύ σημαντική θερινή περίοδο από πλευράς εσόδων, ευτυχώς δεν θα κληθεί να πληρώσει ακριβά τον λογαριασμό από τον πόλεμο στη Μ. Ανατολή. Ο τουρισμός μας, ίσως, να έχει δεχθεί μικρό πλήγμα στις κρατήσεις του Ιουνίου, αφού πρόκειται για έναν ευαίσθητο τομέα στην «αντίληψη ασφάλειας», αλλά θα ανακτήσει τις απώλειες τους επόμενους μήνες. Η «ενεργειακή αναστάτωση» δεν πρόλαβε να επηρεάσει το κόστος της παραγωγής μας, που είναι και ο μεγαλύτερος αποδέκτης ενέργειας. Το εμπόριο και η βιομηχανία, μάλλον, ευνοούνται από το σημερινό κόστος της ενέργειας, με τη πτώση της τιμής του πετρελαίου σε ετήσια βάση στο -19%, τη μείωση του μεταφορικού κόστους, την αποφυγή των καθυστερήσεων, καθώς και την επαναφορά της ασφαλείας στις υπηρεσίες logistics. Η Ελλάδα δέχθηκε γεωπολιτική, γεωοικονομική και διπλωματική πίεση, αλλά πιστεύω πως κράτησε ισορροπίες και διαχειρίστηκε με ψυχραιμία τον ρόλο της ως ενεργειακός και γεωπολιτικός κόμβος. Η στρατηγική των ΗΠΑ να προκαλέσει κλιμάκωση για να αποκλιμακώσει τη κρίση νωρίτερα και όσο ήταν διαχειρίσιμη, φαίνεται να πέτυχε προς ικανοποίηση όλων.