Η παγκοσμιοποίηση, η ψηφιοποίηση και η γεωπολιτική αστάθεια μεταμορφώνουν το διεθνές εμπόριο. Αυτή δεν είναι μια απλή διαπίστωση, αλλά η πραγματικότητα, η οποία έχει εκθρονίσει δια παντός την «κανονικότητα», μέσα στην οποία οι επιχειρήσεις μπορούσαν να «προβλέψουν,κατά προσέγγιση», τις βασικές παραμέτρους που προσδιορίζονταν σε άλλες εποχές-περασμένες- γεγονός που επέτρεπε την προσαρμογή, κατά περίπτωση της εξαγωγικής τους πολιτικής.

Σήμερα, που αυτή η «κανονικότητα» είναι παρελθόν, απαιτείται η σχηματοποίηση μίας νέας ευέλικτης στρατηγικής από τις επιχειρήσεις, με κύριο συστατικό της το στοιχείο του «απρόβλεπτου». Στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν η πανδημία του COVID 19, αλλά και η προσάραξη του πλοίου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων Ever Given στη διώρυγα του Σουέζ, και ο σχετικά πρόσφατος αποκλεισμός από τους Χούθι της Ερυθράς Θάλασσας είχαν εν πολλοίς το στοιχείο του απρόβλεπτου, αλλά και το στοιχείο του αιφνιδιασμού, ή μάλλον της διαταραχής των εμπορευματικών ροών. Η Ρωσο-Ουκρανική σύρραξη, που καλά κρατεί και ο παγκόσμιος πόλεμος των δασμών δεν αποτέλεσαν το «κερασάκι στην τούρτα», αλλά σίγουρα έθεσαν εκ νέου ερωτήματα για την παγκοσμιοποίηση, τις διόδους των εμπορευματικών ροών, αλλά και τα νέα πεδία και πραγματικότητες, που το εξαγωγικό εμπόριο μικρών και μεγάλων οικονομιών καλείται σήμερα να «επιβιώσει».

Το αφοριστικό «όποιος δεν προσαρμοστεί πεθαίνει» εξαγωγικά, επιχειρηματικά είναι μία πραγματικότητα, της οποίας ο δραματικός χαρακτήρας είναι αδιαμφισβήτητος. Η εξωστρεφής δυναμική της ελληνικής οικονομίας έχει αναπτυχθεί, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό και σίγουρα δεν μπορούμε να επαναπαυθούμε, ιδιαίτερα σε αυτή τη χρονική συγκυρία, όπου η παγκόσμια οικονομία βιώνει τους κλυδωνισμούς ενός παγκόσμιου οικονομικού πολέμου. Είναι προφανές, ότι οι προκλήσεις παραμένουν υψηλές, αλλά ταυτόχρονα οι ανακατατάξεις στην παγκόσμια εμπορική πολιτική δημιουργούν νέες προκλήσεις, για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις, που καλούνται να λειτουργήσουν σε συνθήκες, λιγότερο προβλέψιμες και πιο ανταγωνιστικές. Επί της ουσίας, χρειάζεται να θωρακίσουμε και να στηρίξουμε την εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων, που επιχειρούν σε ένα δύσκολο περιβάλλον. Χρειάζεται η σχηματοποίηση μίας στρατηγικής σε κεντρικό επίπεδο, που να είναι ευέλικτη και κυρίως ικανή να αξιοποιήσει ομάδες πληροφοριών, με λεπτομέρειες οι οποίες, υπό άλλες συνθήκες, θα χαρακτηρίζονταν «επουσιώδεις», δευτερεύουσες, αν θέλετε, των οποίων, όμως,σήμερα η αξιοποίηση τους κάνει την διαφορά. Η τοπικότητα, η «συμπεριφορά» των αλυσίδων εφοδιασμού, η εξατομίκευση του πελάτη, η προσαρμογή μηνυμάτων, συσκευασίας και στρατηγικής στα τοπικά δεδομένα, η συνεργασία με τοπικούς influencers και επιχειρήσεις αποτελούν ένα όγκο δεδομένων, προς επεξεργασία πληροφοριών, που από δευτερεύουσας σημασίας έχουν περάσει, όχι απλώς στην πρώτη θέση, αλλά διαδραμματίζουσες ρόλο μείζονος σημασίας. 

Και εδώ οφείλουμε να σταθούμε στις νέες ψηφιακές τεχνολογίες. Επισημαίνω τις νέες, για να βγάλουμε από τον ορίζοντά μας τον απλό υπολογιστή, ή το τάμπλετ, ή ακόμη και το κινητό. Η Ε.Ε. άργησε να αντιδράσει στις εξ Ασίας πλατφόρμες, που έχουν «αλώσει» το εμπόριο της Ε.Ε.,η οποία κινδυνεύει, πλέον, να γίνει εισαγωγική οικονομία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η τεχνητή νοημοσύνη AI αποτελεί, πλέον, αναπόσπαστο εργαλείο για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Μέσω της μηχανικής μάθησης και της ανάλυσης δεδομένων, επιτρέπεται η πρόβλεψη της αγοραστικής συμπεριφοράς και η προσφορά προσωποποιημένων εμπειριών. Τα AI chatbots και οι εικονικοί βοηθοί προσφέρουν υποστήριξη σε πραγματικό χρόνο, ενώ η δυναμική τιμολόγηση, όπως αυτή που εφαρμόζει η Amazon, προσαρμόζεται βάσει ζήτησης και ανταγωνισμού. Το κοινωνικό εμπόριο και το livestreamshopping μεταμορφώνουν την αλληλεπίδραση καταναλωτή-brand. Πλατφόρμες όπως το TikTok, το Instagram και το Taobao Live επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να προωθούν προϊόντα μέσα από διαδραστικό, ζωντανό περιεχόμενο. Η συμμετοχή influencers ενισχύει την αξιοπιστία του μηνύματος, ενώ οι καταναλωτές μπορούν να αγοράζουν απευθείας από social mediaεφαρμογές, όπως το TikTok Shop. Ο σύγχρονος καταναλωτής δίνει σημασία στη βιωσιμότητα. Οι επιχειρήσεις που ανταποκρίνονται σε αυτή τη νέα ηθική επιταγή, κερδίζουν την εμπιστοσύνη του κοινού. Οικολογικές συσκευασίες, ουδέτερα σε άνθρακα logistics, όπως τα ηλεκτρικά οχήματα που χρησιμοποιεί η Amazon, οι συμφωνίες μεγάλων ναυτιλιακών εταιριών με βιομηχανίες που παράγουν διάφορα αγαθά για μετακίνησή τους, με «πράσινα» πλοία και διαφάνεια στην προμήθεια πρώτων υλών, καθίστανται καθοριστικοί παράγοντες διαφοροποίησης. Η χρήση επαυξημένης (AR) και εικονικής πραγματικότητας (VR) αναβαθμίζει την εμπειρία των online αγορών. Από εικονικές δοκιμές μακιγιάζ και ενδυμάτων μέχρι τρισδιάστατες προβολές επίπλων στον φυσικό χώρο του χρήστη, οι καταναλωτές αποκτούν μεγαλύτερη σιγουριά για τις επιλογές τους. Η δημιουργία immersive brand experiences, μέσω εικονικών showroom και metaverse εφαρμογών διαμορφώνει ένα νέο τοπίο στη λιανική.

Μέχρι εδώ όλα τα προαναφερθέντα δεν είναι για μία μελλοντική αναφορά, αλλά αναφορά στο σήμερα… Και πάμε στο αύριο. Η είσοδος του φωνητικού εμπορίου - μέσω έξυπνων βοηθών, όπως το Alexa και το Google Assistant, απλοποιεί τη διαδικασία αγοράς. Παράλληλα, η συνομιλητική τεχνητή νοημοσύνη (chatbots) προσφέρει εξατομικευμένη υποστήριξη, συμβάλλοντας στην καλύτερη εξυπηρέτηση πελατών. Μία χαρακτηριστική περίπτωση omnichannel στρατηγικής αποτελεί η Decathlon, που συνδέει τον φυσικό και τον ψηφιακό κόσμο μέσω του Click & Collect.

Είναι ώρα να συνειδητοποιήσουμε, ότι εξαγωγές μπορεί, πλέον, να κάνει και η πλέον μικρή επιχείρηση, αρκεί να έχει στην «φαρέτρα της» όλα αυτά τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα. Ο πελάτης διαλέγει, εκτιμά, συγκρίνει ποιότητα και τιμή, ταχύτητα παράδοσης, αξιοπιστία της αλυσίδας της εφοδιαστικής. Η διείσδυση στα εξαγωγικά πεδία απαιτεί αυτές τις προϋποθέσεις, γιατί όσο και αν φαίνεται «παράδοξο», το εμπόριο, το διεθνές εμπόριο, πάντα με την βοήθεια των ναυτιλιακών μεταφορών βρίσκει το δρόμο και τη δύναμη να υπερκεράσει τα εμπόδια.