Συνεδρίασε εκτάκτως στο υπουργείο Εξωτερικών, το Συμβούλιο Εξωστρέφειας, το οποίο αποτελεί, επί της ουσίας, μια συνάντηση στελεχών της αγοράς με τον υφυπουργό Εξωτερικών, που έχει την αρμοδιότητα της οικονομικής διπλωματίας, Τάσο Χατζηβασιλείου και τον πρόεδρο του Enterprise Greece και γενικό γραμματέα Εξωστρέφειας, Δημήτρη Σκάλκο, που εκπροσώπησε μάλιστα την Ελλάδα στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων Εμπορίου της Ε.Ε. στο Λουξεμβούργο για τη λίστα με τα αντίμετρα. 

Η συνεδρίαση κρίθηκε απαραίτητη στον απόηχο των εξελίξεων που έχουν προκαλέσει στο διεθνές εμπόριο οι δασμοί των ΗΠΑ, όπου κατευθύνονται το 5,3% των ελληνικών εξαγωγών, καθώς θεωρείται πως η προθεσμία των 90 ημερών είναι ένα κρίσιμο χρονικό διάστημα που πρέπει να αξιοποιηθεί, αφενός για να ληφθούν μέτρα προστασίας που θα περιορίσουν την οικονομική ζημιά και αφετέρου για να αναζητηθεί μια αμοιβαία επωφελής συμφωνία με τις ΗΠΑ. 

Ο Υφυπουργός τόνισε τη σημασία να διατηρηθεί μια ενοποιημένη ευρωπαϊκή προσέγγιση και τα κράτη μέλη να αποφεύγουν τις κατακερματισμένες εθνικές απαντήσεις κινδυνεύοντας να υπονομεύσουν τη συλλογική δύναμη της ΕΕ.

Στο επίκεντρο της ατζέντας της 8ης συνεδρίασης τέθηκαν οι πιθανοί τρόποι στήριξης της ελληνικής εξαγωγικής δραστηριότητας, σε μια περίοδο που η λέξη «εξωστρέφεια» αποκτά κρίσιμη γεωοικονομική σημασία, όπως συνηθίζουν να τονίζουν οι διπλωματικές πηγές. 

Γι’ αυτό και στο υπουργείο Εξωτερικών έχει προτεραιοποιηθεί η ανάληψη δράσεων για την περαιτέρω ενδυνάμωση της ελληνικής παρουσίας στις αγορές του εξωτερικού, με το βάρος να έχει δοθεί στην προσπάθεια αναζήτησης εναλλακτικών αγορών, στην Ινδία, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική, τις Αραβικές χώρες και άλλες «εμπορικές πολιτείες». 

Με στόχο λοιπόν την ενίσχυση της εξωστρεφούς δυναμικής μας και την άρση κρίσιμων εμποδίων που περιορίζουν την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων, συζητήθηκαν σε κλίμα παραγωγικής συνεργασίας οι επόμενες προσανατολισμένες δράσεις ενίσχυσης του εξαγωγικού μας εμπορίου. Στη συζήτηση αναδείχθηκε μεταξύ άλλων το ζήτημα των απαραίτητων ρυθμίσεων που επιβαρύνουν σημαντικά την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως επιτραπέζιες ελιές, κονσερβοποιημένα ροδάκινα, γαλακτοκομικά προϊόντα, ελαιόλαδο, κρασιά και αμύγδαλα.

Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς κατέθεσε προτάσεις για τελωνειακές «μικρομεταρρυθίσεις» σε ένα τεκμηριωμένο υπόμνημα για την επίλυση επτά νομοθετικών και διοικητικών εμποδίων, που λειτουργούν ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη του εφοδιασμού πλοίων γραμμών εξωτερικού, κρουαζιερόπλοιων και των ελληνικών ναυπηγείων στο πλαίσιο της προσπάθειας ανάπτυξης των «εξαγωγών στην αυλή μας». Επισήμανε ότι όσο παραμένουν εκκρεμή θέματα ερμηνείας κοινοτικών οδηγιών και η μη εφαρμογή ευρωπαϊκών καλών πρακτικών για τον εφοδιασμό και εξοπλισμό της ναυτιλίας θα εμποδίζεται η ανάπτυξη του εξαγωγικού εμπορίου μέσα από τα ελληνικά λιμάνια για τη διάχυση των ελληνικών προϊόντων και την ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα, που με τις κατάλληλες μεταρρυθμίσεις, μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στο Α.Ε.Π. και τα κρατικά έσοδα.

Ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων επίσης πρότεινε εγγράφως την άμεση εξεύρεση λύσεων και στοχευμένων ρυθμίσεων, που έτυχαν θετικής αποδοχής, σε θέματα όπως, μείωση της γραφειοκρατίας, τη διευκόλυνση των τελωνειακών διαδικασιών, τη διευρυμένη πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις, τα φορολογικά κίνητρα σε εξαγωγικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, την αναβάθμιση των Γραφείων ΟΕΥ με ανασχεδιασμό και στελέχωση, τη διεύρυνση δράσεων του Enterprise Greece, την άμεση ενεργοποίηση του Single window, την ενεργοποίηση και ανάπτυξη των προϊόντων της Export Credit Greece, καθώς και την άμεση προκήρυξη του νέου προγράμματος εξωστρέφειας, βασισμένο σε ένα πιο ρεαλιστικό και σύγχρονο σχεδιασμό εξαγωγικών στρατηγικών, που να ενισχύει τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα.

Σύμφωνα με τον ευρωπαικό φορέα εμπορίου EuroCommerce, οι φορείς λήψης αποφάσεων της Ε.Ε. πρέπει σε κεντρικό επίπεδο να υποστηρίξουν την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών προϊόντων και εξαγωγών, την επιτάχυνση της ολοκλήρωσης της ενιαίας αγοράς και να προχωρήσουν γρήγορα με την ρυθμιστική ατζέντα απλούστευσης. Το ΔΝΤ μάλιστα εκτιμά ότι τα εσωτερικά εμπόδια της Ευρώπης ισοδυναμούν με δασμούς 45% για τη μεταποίηση και 110% για υπηρεσίες. Η ΕΕ πρέπει να δημιουργήσει ίσους όρους ανταγωνισμού για τις εταιρείες στην ΕΕ και να προετοιμαστεί για την αντιμετώπιση άνισων όρων ανταγωνισμού από μια πρόσθετη πλημμύρα κινεζικών προϊόντων που προορίζονταν αρχικά για την αμερικανική αγορά και που μπορεί τελικά να χτυπήσουν την ευρωπαϊκή παραγωγή και αγορά.

Το εξαγωγικό εμπόριο εισέρχεται σε μια εποχή έντονων προκλήσεων με επίκεντρο την έκθεση των ελληνικών εξαγωγών στην αγορά των ΗΠΑ αναδεικνύοντας δυνητικά σημαντικές άμεσες επιδράσεις σε επιμέρους προϊόντα που βρήκαν στήριγμα στην αγορά των ΗΠΑ την τελευταία εξαετία. Σύμφωνα με τη μελέτη της ΕτΕ και από τις πρόσφατες επιδόσεις των ελληνικών εξαγωγών αγαθών, εκτός του πετρελαίου, διαπιστώνουμε άνοδο 6,7% το πρώτο τρίμηνο του 2025, συνεχίζοντας την τάση ανάκαμψης που ξεκίνησε το 2ο εξάμηνο του 2024. Μάλιστα, καθώς η επίδοση των ελληνικών εξαγωγών ήταν ισχυρότερη έναντι του ευρωπαϊκού ανταγωνισμού, οδήγησε σε ενίσχυση του ελληνικού μεριδίου στις εξαγωγές της ΕΕ στο 0,56%, από 0,53% την αντίστοιχη περσινή περίοδο.

Σε επίπεδο κλάδων, η πλειοψηφία των εξαγωγών κινήθηκε ανοδικά με υψηλότερη δυναμική να εντοπίζεται στα τρόφιμα και χημικά με +18% και τα μέταλλα με +8% που κάλυψαν το 75% της ανόδου ενώ το υπόλοιπο 25% προκύπτει από το ελαιόλαδο, που ανέκαμψε μετά από τη πτώση προηγούμενου έτους. Όσον αφορά τους προορισμούς των ελληνικών εξαγωγών, καθώς οι επιδόσεις των βασικών ευρωπαϊκών αγορών Δυτικής Ευρώπης και Βαλκανίων, με το 60% των ελληνικών εξαγωγών, παραμένουν υποτονικές τους τελευταίους 18 μήνες, οι εξαγωγείς αναζήτησαν την αντιστάθμιση των απωλειών σε εναλλακτικές αγορές. Πέρα από τα σταθερά στηρίγματα από αγορές της Ανατολικής Ευρώπης και Μέσης Ανατολής που κάλυψαν το 75% της ανόδου, κρίσιμη ήταν και η συμβολή των ΗΠΑ, η οποία τίθεται πλέον υπό αμφισβήτηση λόγω των δασμών.

Η αγορά των ΗΠΑ, διαπιστώνεται ότι έχει αναδειχθεί σε μια δυναμική αγορά για τα ελληνικά προϊόντα την τελευταία εξαετία, συνεισφέροντας το 7% της συνολικής ανόδου των ετήσιων εξαγωγών μας την περυσινή περίοδο στα 49,9 δις ευρώ. Η αναλυτική διερεύνηση των εξαγωγικών επιδόσεων από την Εθνική Τράπεζα αναδεικνύει 23 επιμέρους ελληνικά προϊόντα, που είναι δυνητικά ευάλωτα με άμεσες επιπτώσεις των δασμών και τα οποία διατηρούν στις ΗΠΑ σταθερή εξαγωγική παρουσία, σωρευτικές εξαγωγές και υψηλή εξάρτηση απορρόφησης. Τα προϊόντα αυτά εντάσσονται κυρίως στους κλάδους των τροφίμων, υλικών κατασκευών και ηλεκτρολογικού εξοπλισμού, οι ΗΠΑ ήταν σημαντική κινητήριος δύναμη την τελευταία εξαετία, καλύπτοντας σημαντικό κομμάτι της ανόδου στην περίοδο 2019-2024.

Συνεπώς, στο βαθμό που τα άνω προϊόντα δέχονται υποκατάσταση, είναι αντιμέτωπα με μια διπλή πρόκληση. Είναι πιθανό να κληθούν να ανακατευθύνουν σημαντικό μέρος των εξαγωγών τους σε νέες αγορές και μάλιστα σε ιδιαίτερα πιεστικές συνθήκες καθώς το ίδιο θα επιχειρούν οι ανταγωνιστές τους, δημιουργώντας πτωτικές πιέσεις στις τιμές και ανοδικά κόστη εφοδιαστικής αλυσίδας. Η Ελλάδα οφείλει να προστατευτεί με κάθε δυνατό τρόπο, κάτω μάλιστα από την ενιαία ευρωπαϊκή θέση. Είναι εσφαλμένο να επιχειρούμε να προσδιορίσουμε το αν και κατά πόσο επηρεάζεται η οικονομία μας πρωτογενώς ή δευτερογενώς από τον εμπορικό πόλεμο, που αμφισβητεί πλέον ανοικτά την παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Μετά την πανδημία οι δασμοί είναι η δεύτερη φορά μάλιστα που την αμφισβητούν. 

Στους οικονομικούς πολέμους δεν υπάρχουν κερδισμένοι, υπάρχουν μόνο χαμένοι και πρέπει να αδράξουμε την ευκαιρία κάνοντας πράξη ότι καλύτερο μπορούμε για την χώρα μας. Όλοι πλέον περιμένουμε τα τα αποτελέσματα της «διπλωματίας των δασμών» που θα κρίνουν τόσο τις εισαγωγές, όσο και τις εξαγωγές μας. Σαφώς μέσα στη «περιόδο χάριτος» των 90 ημερών δεν είναι δυνατόν να βρούμε νέες «εμπορικές πολιτείες» που θα απορροφήσουν τα 2,41 δις ευρώ των ελληνικών εξαγωγών στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά σίγουρα μπορούμε να εξετάσουμε όλες τις φιλικές επαφές της χώρας μας, ώστε να διευρύνουμε τις ελληνικές εξαγωγές εντός και εκτός Ευρώπης.