1.   Ο Πειραιάς είναι ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια τις Μεσογείου και σημαντικός επιχειρηματικός κόμβος. Ποιες είναι οι πρωτοβουλίες του ΕΒΕΠ για να ενισχύσει τις τοπικές επιχειρήσεις και να προσελκύσει νέες επενδύσεις;

Το Ε.Β.Ε.Π. διατηρεί ψηλά στην ατζέντα τις πολιτικής, για την στήριξη και ανάπτυξη της τοπικής, και όχι μόνο, επιχειρηματικότητας, την εξωστρέφεια, όχι σε θεωρητικό, αλλά σε πρακτικό επίπεδο. Το Επιμελητήριο, το περασμένο έτος, αλλά και πρόσφατα, υποδέχθηκε στον Πειραιά τις επιχειρηματικές, αλλά και διπλωματικές αποστολές, οι οποίες έτυχαν ενδελεχούς ενημέρωσης για τις εξαγωγικές δραστηριότητες των επιχειρήσεων μελών του και τα πεδία στα οποία μπορούν να αναπτυχθούν περαιτέρω οι δραστηριότητες αυτές, ενώ κατέδειξε και τις δυνατότητες ανάπτυξης συνεργειών, με εξαγωγική προοπτική μεταξύ επιχειρήσεων του Πειραϊκού χώρου και επιχειρήσεων, που αντιπροσώπευσαν οι εν λόγω αποστολές. Σε αυτή την λογική της εξωστρέφειας, το Επιμελητήριο, ήδη, διοργάνωσε δύο επιτυχείς Β2Β συναντήσεις στον Πειραιά, μεταξύ ελληνικών και γερμανικών επιχειρήσεων, που δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο τομέα των ναυπηγοεπισκευών και κατασκευών υλικών και αναλωσίμων, για πλοία, ενώ συμμετείχε και σε διεθνείς εκθέσεις για τη ναυτιλία, τις εξαγωγές, αλλά και τον θαλάσσιο τουρισμό. Στις επαφές αυτές, το Επιμελητήριο κάλεσε τις επιχειρήσεις να επενδύσουν σε διάφορους τομείς, που συζητήθηκαν, με επίκεντρο το λιμάνι του Πειραιά, οι δυνατότητες του οποίου για το εξαγωγικό, αλλά και το εισαγωγικό εμπόριο είναι γνωστές. Παράλληλα, τονίστηκε ο πρωταγωνιστικός ρόλος του Επιμελητηρίου στην ASCAME, η οποία είναι η ένωση των επιλιμένιων Επιμελητηρίων της Μεσογείου, για την ανάπτυξη εξαγωγικών δράσεων, πάντα, με επίκεντρο το λιμάνι του Πειραιά.  

2.   Η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται, αλλά οι προκλήσεις παραμένουν, όπως η ακρίβεια και το υψηλό κόστος ενέργειας. Ποια μέτρα θεωρείτε πιο σημαντικά για να στηριχθούν οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές;

Η ανοδική πορεία της επιχειρηματικότητας στη χώρα μας δεν είναι, ούτε μπορεί να χαρακτηριστεί, τυχαία. Αντιθέτως, είναι το αποτέλεσμα μιας κοινής προσπάθειας, ώστε να δημιουργηθεί ένα σταθερό και φιλικό περιβάλλον για επενδύσεις και, πρωτίστως, της προσπάθειας των Ελλήνων επιχειρηματιών, που συνεχίζουν να επενδύουν, να καινοτομούν και να προχωρούν μπροστά. Είναι μια ακόμα απόδειξη ότι, παρά τις δυσκολίες, η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε τροχιά ανάκαμψης και εξωστρέφειας. Ωστόσο, η πρόκληση είναι η καθημερινότητα και η προσπάθεια της αύξησης των εισοδημάτων. Οι επιπτώσεις από την πράσινη μετάβαση στα λειτουργικά κόστη, με την απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλιών, δεν πρέπει να περάσει στον τελικό καταναλωτή.

Η κυβέρνηση, που διαθέτει ισχυρή εντολή και τους απαραίτητους πόρους, πρέπει να εστιάσει στη βελτίωση τις καθημερινότητας των πολιτών, αναγνωρίζοντας την κυκλικότητα της οικονομίας, με την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των εργαζομένων, στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, καθώς και των συνταξιούχων. Στο ενεργειακό πεδίο, το Επιμελητήριο έχει καταθέσει δέσμη προτάσεων, για την μείωση του ενεργειακού κόστους και φωτίζει, επαρκώς, τα πεδία πάνω στα οποία πρέπει να γίνουν επενδύσεις, όπως η περίπτωση των δικτύων διανομής της ενέργειας, αλλά και αποθήκευσής τους, ώστε να αξιοποιηθούν οι παραγωγικές δυνατότητες των ΑΠΕ, ώστε να μειωθεί το ενεργειακό κόστος, που ταλανίζει την μεταποίηση και το εμπόριο, απομειώνει την ανταγωνιστικότητα στις εξαγωγικές τιμές και στερεί από τους καταναλωτές αγοραστική ισχύ.

3.   Η ναυτιλία είναι τις από τους ισχυρότερους πυλώνες της ελληνικής οικονομίας. Πώς μπορεί ο Πειραιάς να αξιοποιήσει, ακόμα περισσότερο, τη δυναμική του και να γίνει παγκόσμιο κέντρο ναυτιλίας και ναυπηγοεπισκευής;

Η διαμόρφωση ενός ευνοϊκού πλαισίου, για την ανάπτυξη της αναζωογονηθείσας ναυπηγικής βιομηχανίας, η οποία αξίζει την εμπιστοσύνη του κράτους, πρέπει να καταστεί κυβερνητική προτεραιότητα. Η ναυτιλία των Ελλήνων, αλλά και η παγκόσμια ναυτιλία, έχει χαράξει, ήδη, «την ρότα της πράσινης μετάβασης». Ακριβώς, λοιπόν, η διαμόρφωση αυτού του αναγκαίου πλαισίου, αφ’ ενός θα απαλείψει στρεβλώσεις του παρελθόντος και αφ’ ετέρου, θα δημιουργήσει εκείνες τις κατάλληλες συνθήκες, ώστε οι ναυπηγικές της μονάδες να «κερδίσουν» ένα μεγάλο, ελπίζω, κομμάτι από την πίτα των εργασιών, για το «πρασίνισμα» του στόλου, αλλά και για να στηριχθεί η ελληνική ακτοπλοΐα στην δική της «πράσινη» μετάβαση, με το κτίσιμο νέων μονάδων στις ελληνικές γιάρδες. Επιπροσθέτως, το Επιμελητήριο έχει καταθέσει σειρά προτάσεων για την «γαλάζια οικονομία», με επίκεντρο τον Πειραιά και τις ναυτιλιακές, και όχι μόνο δραστηριότητες, που μπορεί να αναπτυχθούν, οι οποίες και θα προσθέσουν δυναμική, αλλά και οικονομικά οφέλη, στην τοπική και εθνική οικονομία γενικότερα. Παράλληλα, ο Πειραιάς που βρίσκεται στην έβδομη θέση της παγκόσμιας κατάταξης, με βάση τα στοιχεία έρευνας που εκπονούν, σε ετήσια βάση, το κινεζικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Xinhua και ο βρετανικός οίκος BalticExchange (Xinhua-BalticInternationalShippingCentreDevelopmentIndex, ISCDI), θα πρέπει να δει εκείνα τα στοιχεία που απαιτούνται για να προωθηθεί στην πρώτη πεντάδα των κέντρων αυτών, η σημασία των οποίων, για το διεθνές εμπόριο και τη ναυτιλία, είναι καθοριστική. Το Επιμελητήριο έχει προτάξει και το θέμα της καινοτομίας, με στόχο να εξελιχθεί σε κέντρο καινοτομίας και τεχνολογίας. Δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής της ότι, στην προαναφερθείσα έρευνα, ένα στοιχείο που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην κατάταξη, ήταν και το γεγονός ότι ο Πειραιάς «είναι το σπίτι» καινοτόμων και αφοσιωμένων νεοφυών επιχειρήσεων, που δουλεύουν στενά με τη μεγάλη κοινότητα των πλοιοκτητών για την ανάπτυξη μοναδικών και σύγχρονων λύσεων που ενισχύουν τις δυνατότητες των διαχειριστών στόλων.

Αυτές οι εταιρείες τεχνολογίας απλώνουν τα φτερά τους και παρέχουν τις λύσεις τους σε πλοιοκτήτες σε όλο τον κόσμο.

4.   Η τεχνολογία αλλάζει τον τρόπο που λειτουργούν οι επιχειρήσεις. Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις, αλλά και οι ευκαιρίες για τις ελληνικές εταιρείες στη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή;

Η ψηφιακή μετάβαση και η ταχεία είσοδος της ΑΙ αποτελεί ένα γεγονός το οποίο έχει ωθήσει και ωθεί τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους, να αναδιαμορφώσουν τις πολιτικές της, με στόχο να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών, κατά τομέα και να βελτιώσουν την παραγωγικότητα, τις εξαγωγικές τους δυνατότητες, άρα και την βιωσιμότητά τους. Μεγάλη πρόκληση, ωστόσο, συνιστά το θέμα της εκπαίδευσης και μετεκπαίδευσης στελεχών στις νέες τεχνολογίες, αλλά και η εύρεση, από την ελεύθερη αγορά, στελεχών, με γνωσιακές δεξιότητες στις νέες τεχνολογίες, όχι μόνο για την κάλυψη των σημερινών λειτουργικών αναγκών, αλλά και των προσεχών, με δεδομένο ότι οι τεχνολογίες εξελίσσονται, μεταλλάσσονται και μαζί τους μεταλλάσσεται και ολόκληρη η φιλοσοφία του επιχειρείν.  

5.   Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις συχνά δυσκολεύονται να βρουν χρηματοδότηση. Τι μπορεί να γίνει για να έχουν καλύτερη πρόσβαση σε τραπεζικά δάνεια και επενδυτικά κεφάλαια;

Το 2025 πρέπει να γίνει και το «επόμενο βήμα» τραπεζών και κυβέρνησης, τόσο στη διεύρυνση της περιμέτρου χρηματοδότησης φυσικών και νομικών προσώπων, όσο και στη μείωση των επιτοκίων επαγγελματικών και στεγαστικών δανείων, πιστωτικών καρτών, καθώς και των χρεώσεων του e-banking. Παράλληλα, το νέο Ταμείο Μικροπιστώσεων, το οποίο διαχειρίζεται η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα και το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+), στο πλαίσιο του Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027», είναι μια λύση για τη χορήγηση χαμηλότοκων δανείων σε μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις που απασχολούν έως 10 άτομα προσωπικό, με ετήσιο τζίρο έως 900.000 €. Ο προϋπολογισμός του Ταμείου Μικροπιστώσεων προβλέπει τη χορήγηση χαμηλότοκων δανείων 80 εκατ. €, ύψους από 3.000 € έως 25.000 €, διάρκειας από 12 έως 96 μηνών, με δυνατότητα περιόδου χάριτος έως 6 μήνες. Για τη χορήγηση των δανείων δεν θα λαμβάνονται εμπράγματες εξασφαλίσεις, ενώ προβλέπεται χρηματοδότηση για συμβουλευτικές υπηρεσίες (mentoring) έως 900 €. Το Ταμείο Μικροπιστώσεων θα παρέχει άτοκη χρηματοδότηση, σε ποσοστό 60% για τη γενική επιχειρηματικότητα, ή 75% για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα. Υπολογίζεται ότι θα ενισχυθούν έως 3.300 επιχειρήσεις, εκ των οποίων έως 1.000 επιχειρήσεις στο πλαίσιο της γυναικείας επιχειρηματικότητας.

6.   Το «MaritimeHellas» είναι ένα πολλά υποσχόμενο ναυτιλιακό cluster. Τι προοπτικές ανοίγει για τον κλάδο και πώς μπορεί να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα τις ελληνικής ναυτιλίας;

Ως Πειραιώτης επιχειρηματίας, που δραστηριοποιούμαι δίπλα σε ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου και της ΕΕ, δηλώνω υπερήφανος, γιατί στο λιμάνι αυτό χτυπάει η καρδιά της ναυτιλίας των Ελλήνων. Δράττοντας την ευκαιρία, δεν θα κουραστώ να υπενθυμίζω την αναγκαιότητα να επενδύσουμε, όλοι μαζί, από κοινού, και μέσα από τη ναυτιλιακή συστάδα του ΝΕΕ, της ΕΕΕ και του ΕΒΕΠ. Το marinecluster «MaritimeHellas», που εσφαλμένα κάποιοι νομίζουν ότι είναι ένας απλός «κατάλογος επιχειρήσεων», θα εκπλήξει με την ψηφιακή αναβάθμισή του. Κλειδί για την «γαλάζια μετάβαση», σύμφωνα με το Ναυτικό Επιμελητήριο και την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών, είναι η συνεργασία της ναυτιλίας με τα ναυπηγεία, τους προμηθευτές καυσίμων, τους κατασκευαστές μηχανών, προμηθευτές ναυτιλιακού εξοπλισμού και αναλωσίμων. Παραδοσιακά, η ναυτιλία είναι διασυνδεδεμένη με πολλούς κλάδους και με φορείς εκτός του κλάδου, οι οποίοι καθορίζουν σημαντικές παραμέτρους της δραστηριότητάς της. Και αυτό το προσφέρει το marinecluster «MaritimeHellas», δεδομένου ότι η συνένωση δυνάμεων στη ναυτιλία μπορεί να δώσει ώθηση στην περαιτέρω ανάπτυξη της χώρας.

7.   Οι διεθνείς εξελίξεις, όπως η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, επηρεάζουν το παγκόσμιο εμπόριο. Πώς βλέπετε να επηρεάζονται οι ελληνικές εξαγωγές και η ναυτιλία από όλη αυτήν την αλλαγή;

Σε διεθνές επίπεδο, η γεωπολιτική αστάθεια και ο πόλεμος στην Ουκρανία παραμένουν οι πιο σημαντικές προκλήσεις για το ενεργειακό κόστος, ενώ ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή, με το κλείσιμο του Σουέζ, έχει διπλασιάσει τον χρόνο παράδοσης εμπορευμάτων από την Ασία στην Ευρώπη και έχει τετραπλασιάσει το μεταφορικό κόστος. Πρόκληση αποτελεί και η δεύτερη θητεία Τραμπ στις ΗΠΑ, με τις νέες τροπές που ενδέχεται να λάβει, με την επιβολή δασμών και ένα πιθανό νέο εμπορικό πόλεμο στην παγκόσμια, αλλά και την ευρωπαϊκή οικονομία. Όλοι απευχόμαστε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, καθώς θα επηρεαστούν οι αγορές, καθιστώντας δυσχερέστερη τη διείσδυση ελληνικών προϊόντων στις αγορές αυτές και ιδιαίτερα, κάτω από ένα καθεστώς «προστατευτισμού», που θα δημιουργηθεί.  

8.   Η εκπαίδευση και η κατάρτιση των εργαζομένων είναι κρίσιμες για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Ποιες πρωτοβουλίες αναλαμβάνει το ΕΒΕΠ για να βοηθήσει τους επαγγελματίες να αποκτήσουν νέες δεξιότητες και να παραμείνουν ανταγωνιστικοί – και ποιες δεξιότητες θεωρείτε τις σημαντικές, σήμερα;

Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς ήταν εκείνο που κατέδειξε πρώτο τη σημασία της συνεχούς εκπαίδευσης και κατάρτισης των εργαζομένων, αλλά και την αναγκαιότητα κατάρτισης στελεχών με βάση τις πραγματικές ανάγκες των επιχειρήσεων. Μέσα από την υλοποίηση εξειδικευμένης δράσης, το Επιμελητήριο δημιούργησε «μια γέφυρα», μεταξύ της επιχειρηματικής κοινότητας, των επιχειρήσεων και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Μια γέφυρα, χάρη στην οποία, σήμερα, αμφίπλευρα, αξιοποιείται η εμπειρία των επιχειρήσεων και συνδυάζεται με την γνώση που προσφέρουν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Πέραν αυτού, στο Επιμελητήριο φιλοξενούνται και προσομοιωτές έργου, επί των οποίων μπορούν να εκπαιδευτούν και μετεκπαιδευτούν στελέχη επιχειρήσεων, σε ρεαλιστικές συνθήκες προσομοίωσης, σε χειρισμούς μηχανημάτων, που λειτουργούν στα λιμάνια, αλλά και τις επιχειρήσεις, χωρίς τον κίνδυνο ατυχημάτων και οικονομικών απωλειών από τυχόν καταστροφές εξοπλισμού.  

9.   Ποιες είναι οι μεγάλες προκλήσεις και οι ευκαιρίες για την ελληνική επιχειρηματικότητα τα επόμενα χρόνια; Πώς φαντάζεστε τον Πειραιά και την ελληνική οικονομία σε μια δεκαετία από σήμερα;

Πρόκληση είναι η επιτάχυνση σε διαρθρωτικές οικονομικές παρεμβάσεις, που θα ενισχύσουν το επενδυτικό πλαίσιο και θα εμπεδώσουν το κλίμα ασφάλειας για τους Έλληνες και ξένους επενδυτές. Η ταχεία υλοποίηση των τριών νέων στόχων του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Εξωστρέφειας, ΕΣΣΕ 2025, αποτελεί μια ακόμα πρόκληση. Τελευταία και δυσκολότερη πρόκληση είναι αυτή της προσπάθειας στο μέτωπο περιορισμού της φοροδιαφυγής, ακολουθώντας το γενικότερο ευρωπαϊκό δημοσιονομικό πλαίσιο, που καθορίζει συγκεκριμένα ετήσια όρια για τις αυξήσεις δαπανών.

Ζητούμενο, επίσης, είναι η επίτευξη του στόχου των φορολογικών εσόδων στα 70 δισ. ευρώ, ώστε να ανάψει το «πράσινο φως» για τη μείωση των συντελεστών άμεσης φορολογίας και γιατί όχι, και έμμεσων φόρων, όπως ο ΦΠΑ.

Εύχομαι ο Πειραιάς, μέσα στην προσεχή δεκαετία να έχει αναρριχηθεί στην πρώτη πεντάδα του Xinhua-BalticInternationalShippingCentreDevelopmentIndex, γεγονός που θα σημαίνει, ότι θα έχουν υλοποιηθεί σχεδιασμοί, που οδηγούν στην οικονομική ανάπτυξη, μέσα από την «γαλάζια οικονομία», και ο αριθμός των νέων επιχειρήσεων, που ανοίγουν στον Πειραϊκό χώρο, να είναι πολλαπλάσιες του σημερινού αριθμού, όπως το ΓΕΜΗ αποτυπώνει, με μονοψήφιο αριθμό διαγραφών.