Η χρονιά που διανύουμε φαίνεται να αποτελεί μια εκπληκτική σεζόν για την κρουαζιέρα στη χώρα μας, ξεπερνώντας την περυσινή και, ενδεχομένως, κάθε ιστορικό προηγούμενο στις συνολικές αφίξεις επιβατών. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα περυσινά στοιχεία σε 49 ελληνικούς προορισμούς, οι συνολικές αφίξεις κρουαζιεροπλοίων ανήλθαν σε 5.230 και ο αριθμός επιβατών σε 7 εκατ., δηλαδή 450 περισσότερες αφίξεις πλοίων με επιπλέον 2,4 εκατ. επιβάτες. Αντίστοιχα, σε ετήσια ποσοστιαία βάση, είχαμε αύξηση 9,41% στις προσεγγίσεις κρουαζιεροπλοίων και αύξηση 51,26% στον αριθμό των επιβατών. Αξίζει να σημειωθεί, ότι το προηγούμενο καταγεγραμμένο ιστορικό ρεκόρ αφίξεων σημειώθηκε προ 14 ετών, το 2011, με 5.261 προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων και 6,1 εκατ. επιβάτες. Το νέο ρεκόρ ως προς τον αριθμό των επιβατών, μάλιστα, σημειώθηκε με αύξηση κατά 14,4%. Η διαφορά των ποσοστιαίων μεταβολών μεταξύ πλοίων και επιβατών, τόσο για τα τελευταία δύο χρόνια, όσο και για τα ιστορικά ρεκόρ 2023 και 2011, δείχνει ότι, κατά μέσο όρο, τα κρουαζιερόπλοια που προσέγγισαν τα ελληνικά λιμάνια το 2023, είχαν μεγαλύτερη πληρότητα επιβατών ανά πλοίο. Έτσι, σε κάθε άφιξη του 2023 αντιστοιχούν 1.339 επιβάτες, έναντι των 969 το 2022 και 1.164 επιβάτες ανά πλοίο το 2011. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, τα έσοδα από τον κλάδο το 2023 ήταν ύψους 698,9 εκατ. ευρώ έναντι 413,3 εκατ. ευρώ το 2022 και 556 εκατ. ευρώ το 2019. 

 

Πρωτοπόρος σε σχέση με τον αριθμό των επιβατών κρουαζιέρας  αναδεικνύεται, για μια ακόμη χρονιά, ο Πειραιάς, με 1,5 εκατ. επιβάτες και ακολουθούν η Σαντορίνη με 1,3 εκατ., η Μύκονος με 1,2 εκατ. και, στη συνέχεια, η Κέρκυρα, η Ρόδος, το Κατάκολο και το Ηράκλειο. Αναφορικά με τις προσεγγίσεις πλοίων, η Σαντορίνη παίρνει την πρώτη θέση με 800 προσεγγίσεις, ακολουθεί ο Πειραιάς με 760, η Μύκονος με 749 και στη συνέχεια η Ρόδος, η Κέρκυρα, το Ηράκλειο και η Πάτμος. Τα περισσότερα λιμάνια παρουσίασαν σημαντικές ετήσιες ποσοστιαίες αυξήσεις επιβατών με πρωτοπόρο στην κατάταξη τον Πειραιά +70,37%, τη Σαντορίνη με +57,15%, το Κατάκολο με +55,57%. Σημαντικές, επίσης, ποσοστιαίες αυξήσεις των επιβατών κρουαζιέρας παρουσίασαν οι λιμένες της Αστυπάλαιας, της Χίου, της Πάρου, της Νάξου, του Ρεθύμνου, της Τήνου, του Αγίου Νικολάου, της Σίφνου, και της Ύδρας, ενώ στο χάρτη της κρουαζιέρας εμφανίστηκαν η Πρέβεζα, η Άνδρος και η Ίος. Ένα, επίσης, σημαντικό στοιχείο για την αγορά κρουαζιέρας είναι η επιλογή των ελληνικών λιμανιών για homeporting. Όπως είναι αναμενόμενο, το λιμάνι του Πειραιά πρωτοστατεί στο homeporting, με 525 αφίξεις και 880.800 επιβάτες, που ξεκίνησαν και τελείωσαν το ταξίδι τους από τον Πειραιά. Ακολουθεί το λιμάνι της Κέρκυρας με 54 αφίξεις και 194.792 επιβάτες, το Λαύριο με 99 αφίξεις και 123.383 επιβάτες, το Ηράκλειο με 6 αφίξεις και 14.106 επιβάτες και η Θεσσαλονίκη με 31 αφίξεις και 10.000 επιβάτες.

 

Τα ελληνικά ναυπηγεία διεκδικούν από τις εταιρείες κρουαζιέρας 2.000 ημέρες drydock, με επισκευές, συντηρήσεις και πιστοποιήσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία του τρέχοντος έτους, έχουν προγραμματιστεί να γίνουν εργασίες drydock, που αγγίζουν χρονολογικά τις 2.000 ημέρες. Πρόκειται για μια ετήσια διαδικασία των εταιρειών, που διαχειρίζονται στόλους κρουαζιερόπλοιων, ώστε να κάνουν επισκευές, μετασκευές, αλλά και αναμορφώσεις των εσωτερικών χώρων των κρουαζιερόπλοιων, με βάση τα νέα δεδομένα,  που έχουν αποτυπωθεί από τις απαιτήσεις του πελατειακού δυναμικού. Καθώς στην διετία 2024-25 έχουν προγραμματιστεί να γίνουν αρκετές παραδόσεις νεότευκτων κρουαζιερόπλοιων, οι εργασίες drydock έχουν και την μορφή απάντησης στον ανταγωνισμό, με τις νεότευκτες μονάδες οι οποίες και έχουν ενσωματώσει την τελευταία λέξη της ναυπηγικής διακοσμητικής, με παροχές και υπηρεσίες στους χώρους ενδιαίτησης και ψυχαγωγίας, που ξεπερνούν τα αντίστοιχα όρια πολυτέλειας στη στεριά. Στις κορυφαίες χώρες, που είναι προγραμματισμένες εργασίες drydock είναι η Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία και Ιταλία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το ποσό που θα ξοδέψουν, με ορίζοντα τριετίας, οι εταιρίες της κρουαζιέρας για ανακατασκευές και ανανεώσεις εσωτερικών χώρων υπολογίζεται κοντά στα 3 δις δολάρια. Ωστόσο, «απούσα» καταγράφεται η Ελλάδα από τις διαδικασίες drydocking, που εκτελεί ο παγκόσμιος στόλος της κρουαζιέρας, μονάδες του οποίου είναι πελάτες των Ιταλικών και Γαλλικών ναυπηγικών μονάδων. Να σημειωθεί ότι, μέσα σε ένα 24ωρο παραμονής ενός κρουαζιερόπλοιου για εργασίες drydocking, απασχολούνται περισσότεροι από χίλιοι εργαζόμενοι, όλων των τομέων που σχετίζονται με τις ναυπηγοεπισκευές και τις άλλες εργασίες, αλλά και δραστηριοποιείται μία πλειάδα άλλων εταιρειών που είτε διακινούν, είτε παράγουν ανταλλακτικά και γενικά υλικά για τον εφοδιασμό των πλοίων. Υπενθυμίζεται, άλλωστε, πως η Ελλάδα διαδραματίζει έναν από τους σημαντικότερους ρόλους στον παγκόσμιο ναυτιλιακό τομέα και ενισχύεται διαρκώς με τον Πειραιά να φιγουράρει, το 2024, στις πρώτες επτά θέσεις των διεθνών ναυτιλιακών κέντρων και να είναι ένα από τα τέσσερα μεγαλύτερα λιμάνια της Ευρώπης.

 

Το νέο χωροταξικό σχέδιο στον τουρισμό, που σχεδιάζει η κυβέρνηση και θα αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της βιωσιμότητας των τουριστικών προορισμών, μας βρίσκει σύμφωνους, αφού δεν μπορεί η μέση δαπάνη, ανά επιβάτη, στην Ελλάδα να είναι 100 ευρώ και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου 400 ευρώ. Ουσιαστικά, η αρμόδια Υπουργός θα προχωρήσει σε ριζική αναμόρφωση, ως προς τη κατεύθυνση της διαχείρισης των προορισμών, προς αποφυγή των παρενεργειών του υπερτουρισμού. Σχετικά µε το τέλος κρουαζιέρας, γνωστοποιήθηκε ότι θα ανέρχεται στα 20 ευρώ σε όσους αποβιβάζονται στη Μύκονο και τη Σαντορίνη και σε 5 ευρώ για τα υπόλοιπα λιμάνια, µε τις τιμές να ισχύουν από την επόμενη σεζόν του 2025. Το τέλος θα ισχύει από 1η Ιουνίου έως 30 Σεπτεμβρίου, ενώ θα είναι μειωμένο κατά 40%, τους μήνες Απρίλιο, Μάιο και Οκτώβριο και κατά 80% τους μήνες Νοέμβριο έως Μάρτιο. Σύμφωνα µε τους υπολογισμούς της κυβέρνησης, το σύνολο εσόδων αναμένεται να ανέλθει στα 50 εκατ. ευρώ, με το 1/3 να πηγαίνει στους δήμους, 1/3 στο υπουργείο Ναυτιλίας και 1/3 στο υπουργείο Τουρισμού, για να καλύπτει δαπάνες βελτίωσης των υποδομών του τουριστικού προϊόντος.

 

Όπως αποδεικνύεται, η αγορά της κρουαζιέρας στη χώρα μας αποτελεί σημαντική παράμετρο ανάπτυξης, τόσο για τις τοπικές κοινωνίες, όσο και για την εθνική οικονομία. Σε συνδυασμό με την περαιτέρω αύξηση του «homeporting», αλλά και την εξέλιξη των υποδομών, με πολλά εξαιρετικά  «boutique» ξενοδοχεία στη πόλη του Πειραιά, μπορεί να δώσει ακόμη μεγαλύτερες προοπτικές για «εισαγόμενη κατανάλωση» στην τοπική αγορά. Προς αυτή τη κατεύθυνση, θετική είναι η αποτίμηση για τη φετινή θερινή περίοδο, με το λιμάνι του Πειραιά να έχει ξεπεράσει, μέχρι τον Σεπτέμβριο, τις 1.032 προγραμματισμένες προσεγγίσεις. Ας ελπίσουμε, αντίστοιχα, να είναι και τα έσοδα, με βάση τα στοιχεία αφίξεων των κρουαζιερόπλοιων στα ελληνικά λιμάνια. Σύμφωνα, μάλιστα, με τις εκτιμήσεις για ετήσια αύξηση, γύρω στο 10% στις αφίξεις και γύρω στο 15% στον αριθμό των επιβατών, αναμένονται μετρήσιμα έσοδα από την ΤτΕ, άνω των 800 εκατ. ευρώ. Σημειωτέον, πως τα συνολικά έσοδα της κρουαζιέρας, στην Ευρωπαϊκή αγορά, ανέρχονται ετησίως σε 60 δις ευρώ, με την Ιταλία να εισπράττει τα 16 δις ευρώ, άρα η χώρα μας, με το χάρισμα της «πολυνησίας» που διαθέτει, έχει πολλά περιθώρια και οφείλει να διεκδικήσει μεγαλύτερο «μερίδιο της πίτας». Θεωρώ πως, την αντίστοιχη προστιθέμενη αξία που δίνει η κρουαζιέρα στο τουριστικό προϊόν, πρέπει να την δώσει και σε έσοδα στην ελληνική οικονομία και την τοπική κοινωνία.