Πρόσφατα, Ecommerce Europe και το Independent Retail Europe (IRE), ξεκίνησαν μια μελέτη σχετικά με την «Ψηφιακή δικαιοσύνη στο διαδικτυακό». Η μελέτη εξετάζει τα λεγόμενα «σκοτεινά μοτίβα» και τις κύριες πρακτικές που εμφανίζονται στον διαδικτυακό τομέα. Η ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν εξετάζει το ενδεχόμενο μιας «επανάστασης» του ισχύοντος νομικού πλαισίου της ΕΕ για τους καταναλωτές. Αντίθετα, η Επιτροπή θα εξετάσει πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν τα κενά που εντοπίστηκαν στην έκθεσή της. Μια εκτίμηση επιπτώσεων θα είναι ανοιχτή για δημόσια διαβούλευση την άνοιξη του 2025 δίνοντας σε όλους τους ενδιαφερόμενους τη δυνατότητα να παράσχουν τις απόψεις τους σχετικά με το πώς η ΕΕ μπορεί να προστατεύσει καλύτερα τους καταναλωτές. Η ενίσχυση της επιβολής θα είναι επίσης καθοριστικής σημασίας για τη διασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών στην ΕΕ και μια νέα πρωτοβουλία της ΕΕ για την επιβολή της νομοθεσίας στους καταναλωτές θα δημοσιευθεί τους επόμενους μήνες.

Οι Έλληνες διαδικτυακοί καταναλωτές συνεχίζουν να αυξάνονται από το 51% το 2019 στο 70% το 2022 και στο 75% το 2023 και περιμένουμε να «κλείσει» και το 2024 για να μάθουμε το νέο ποσοστό, το οποίο, πιθανολογώ, ότι θα είναι και πάλι αυξημένο. Βρισκόμαστε ήδη μακριά από την επόμενη ημέρα μετά την πανδημία που άλλαξε τα δεδομένα για το ηλεκτρονικό εμπόριο, αλλά και για τον εμπορικό κόσμο ο οποίος κλήθηκε να προσαρμοστεί άμεσα, καθώς κατέστη προφανές ότι η οθόνη και το πληκτρολόγιο αντικατέστησαν τη φυσική παρουσία στα καταστήματα.

Εδώ πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι ο κλάδος του ηλεκτρονικού εμπορίου διατηρεί θετικό ρυθμό ανάπτυξης στην Ευρώπη ενώ παρατηρείται αυξανόμενη ζήτηση για περισσότερο, βιώσιμο ηλεκτρονικό εμπόριο, δηλαδή να βασίζεται σε πιο οικολογικά πρότυπα κατανάλωσης και παραγωγής ενώ, ταυτόχρονα, να γίνουν πιο αποτελεσματικές οι παραδόσεις και οι επιστροφές. Αυτό προκύπτει από την έκθεση για το Ευρωπαϊκό Ηλεκτρονικό Εμπόριο 2023 που δημοσίευσαν από κοινού οι οργανώσεις Ecommerce Europe και EuroCommerce. Συνολικά, από τα στοιχεία της έκθεσης προκύπτει ότι ο κλάδος αναπτύσσει την απαραίτητη ανθεκτικότητα για να ξεπεράσει τις πολύπλευρες προκλήσεις της εποχής μας. 

Σύμφωνα με την έρευνα και τα στοιχεία της Eurostat για την χώρα μας, είναι εμφανές πως η χρήση του internet από το 79% του 2021 ενισχύθηκε σε 84% τη διετία 2022 και 2023. Από τις πιο δημοφιλείς μηχανές αναζήτησης με συντριπτικό μερίδιο 97% στην Ελλάδα ήταν η Google. Αντίστοιχα, οι Έλληνες διαδικτυακοί καταναλωτές συνεχίζουν να αυξάνονται από το 51% το 2019, στο 70% το 2022 και στο 75% το 2023. Οι διαδικτυακές πωλήσεις B2C συνεχίζουν να αυξάνονται διαρκώς από τα 7,5 δις ευρώ το 2019, κατά 8-10% ετησίως, με εκτιμώμενο κύκλο εργασιών 17,33 δις ευρώ το 2023.

Αλλά ποια είναι η «επόμενη ημέρα» στη νέα αυτή πραγματικότητα; Στο ερώτημα, η απάντηση είναι ΑΙ η τεχνητή νοημοσύνη. Αλλά, πριν περάσουμε σε αυτή, χρήσιμο θα ήταν να κάνουμε μία ιστορική αναδρομή και, μάλιστα, στην πόλη του Πειραιά. Πολύ πριν την ΑΙ υπήρχαν καταστήματα που «κρατούσαν» σημειώσεις για τις καταναλωτικές συνήθειες πελατών τους, τις επιλογές τους, ακόμη και τις ιδιοτροπίες τους, πελατών από τον επιχειρηματικό χώρο της θάλασσας, αλλά και της ξηράς, που δεν είχαν τον χρόνο να επιλέξουν οι ίδιοι, αλλά οι εντολοδόχοι τους για λογαριασμό τους. Τότε, η ΑΙ ήταν απλά στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Αλλά, σήμερα, είναι μία πραγματικότητα με ταχύρρυθμη εκπαίδευση, αξιολόγηση, επιλογή και προτίμηση που προτείνει «προσωποποιημένες προτάσεις»  ικανές να αυξήσουν τις πωλήσεις, αλλά και την ικανοποίηση των πελατών που η ΑΙ την πάει ακόμη πιο πέρα, παρέχοντας υποστήριξη 24 ώρες το 24ωρο, μέσα και από τα έξυπνα chatbots.

Σκοπίμως έκανα την ιστορική αναδρομή για να καταδείξω ότι το «πάντων μέτρον άνθρωπος» που αποδίδεται στον Πρωταγόρα, εξακολουθεί να ισχύει αφού οι «μηχανές» έμαθαν από τους προγραμματιστές τους αυτά που σήμερα μας προσφέρουν. Βέβαια, η κάθε ημέρα, όπως οι «επαΐοντες της πληροφορικής γνωρίζουν», είναι παρελθόν, αφού η τεχνολογία «τρέχει» με ασύλληπτες ταχύτητες. Ίσως, αυτή τη στιγμή που μιλάμε, μία μηχανή μαθαίνει μόνη της, αξιολογώντας ένα πακτωλό data, γεγονός που θα αλλάξει το αύριο το δικό μας.

Και πρέπει να έρθουμε και στην αποτίμηση. Οι διαδικτυακοί καταναλωτές ανάγκασαν τις μικρομεσαίες, ως επί το πλείστον, επιχειρήσεις να εισέλθουν στην ψηφιακή εποχή. Και αυτή η εισαγωγή, που έγινε «βίαια» στην πανδημία, άνοιξε καινούργιους ορίζοντες στις πωλήσεις «σπάζοντας τα στενά σύνορα» στα οποία εκτείνονταν το πελατειακό τους δυναμικό. Η «εξωστρεφής μετάλλαξη» βοήθησε πολλές επιχειρήσεις να επιβιώσουν σε μία σκληρή, κατά τα άλλα, πραγματικότητα του παγκοσμιοποιημένου εμπορίου. Ας δούμε τη μάχη που δίνουν οι μεγάλες πλατφόρμες και τις συνέπειες. Στα κόστη, στην ποιότητα, την ταχύτητα εκτέλεσης των παραγγελιών. Και μία και αναφερόμαστε στα θετικά, και όχι σε «παράπλευρες απώλειες» οφείλουμε να κατανοήσουμε το μέγεθος της αλλαγής που επέφερε η ψηφιακή τεχνολογία, το ψηφιακό εμπόριο στον τομέα των μεταφορών και των logistics.

Μάθαμε και μαθαίνουμε, όπως και οι μηχανές. Μιλάμε για σύγχρονες στρατηγικές digital marketing που μπορούν να βοηθήσουν μια επιχείρηση να ξεχωρίσει. Μιλάμε για την τεχνολογία που καθιστά αυτές τις συζητήσεις πεπερασμένες. Οι νέοι σήμερα έχουν φύγει από τα πληκτρολόγια και είναι στα κινητά και, αύριο, θα είναι στα ολογράμματα όπου, εκτιμώ και πιστεύω, όταν θα είναι η νέα επανάσταση για το παγκόσμιο εμπόριο. Για να φανταστούμε και να αναλογιστούμε πού ήμασταν, πού βρισκόμαστε σήμερα και ποιο θα είναι το αύριο.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω το νέο Ευρωπαϊκό Γραφείο τεχνητής νοημοσύνης ξεκίνησε μια δημόσια διαβούλευση με πολλούς εμπλεκόμενους φορείς πριν από τη δημοσίευση των επερχόμενων κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τον «νόμο ΑΙ» της ΕΕ για την υποβολή σχολίων από τους ευρωπαϊκούς και εθνικούς φορείς. Η δημόσια διαβούλευση αναζητά την ανατροφοδότηση των ενδιαφερομένων σχετικά με τα στοιχεία που θα ήθελαν να έχουν διευκρινιστεί και να απαιτούν προδιαγραφές για την εφαρμογή του ορισμού ενός συστήματος AI αλλά και τις απαγορευμένες πρακτικές της τεχνητής νοημοσύνης. Σε αυτό το πλαίσιο, τονίζεται η σημασία να ελεγχθεί εάν οι ισχύοντες κανόνες είναι κατάλληλοι για το σκοπό αυτό στη παρούσα ψηφιακή εποχή. Είναι επίσης σημαντικό να το δούμε αυτό με ολιστικό τρόπο, λαμβάνοντας υπόψη ότι άλλα νομοθετήματα της ΕΕ που εγκρίθηκαν πρόσφατα όπως DSA, DMA, EU AI Act, GDPR εάν έχουν άμεσο θετικό αντίκτυπο στους καταναλωτές και εάν διασφαλίζουν ότι δεν θα υπόκεινται σε παραπλανητικές πρακτικές στο διαδίκτυο.