Οι ευρωπαϊκές και ελληνικές επιχειρήσεις μπορεί το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο του έτους να ανέκαμψαν ταχύτερα από το αναμενόμενο, αλλά το τελευταίο τρίμηνο παρουσιάζουν μια σχετική επιβράδυνση, κυρίως λόγω της αβεβαιότητας που δημιουργεί το κόστος της ενέργειας σε παραγωγή και κατανάλωση. Το «Ευρωβαρόμετρο» που παρουσιάστηκε προ λίγων ημερών στις Βρυξέλλες δείχνει τον δείκτη του Επιχειρηματικού κλίματος των μικρομεσαίων να φτάνει το 76,1%, αυξανόμενο κατά 16,3 μονάδες, μετά το ασθενές αποτέλεσμα του 59,8% που καταγράφηκε στην επανεκκίνηση των δραστηριοτήτων την άνοιξη του 2021. Η χαλάρωση των αυστηρών περιοριστικών μέτρων σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, μαζί με την επιτυχία στα συστήματα εμβολιασμού επέτρεψαν την ταχεία βελτίωση των οικονομικών δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων. Ωστόσο, ο σχετικός Δείκτης παραμένει ακόμα πίσω από τον δεκαετή μέσο όρο της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Στην πραγματικότητα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν επηρεαστεί από την κρίση πιο έντονα από άλλες επιχειρήσεις, λόγω της ισχυρότερης συγκέντρωσής τους στους τομείς του εμπορίου, της εστίασης, της μεταποίησης και των προσωπικών υπηρεσιών, οι οποίοι επλήγησαν περισσότερο από τα lockdown. Κατά την παρουσίαση των λεπτομερειών της μελέτης του τελευταίου Βαρομέτρου ΜμΕ, τα αποτελέσματα για το τελευταίο εξάμηνο ήταν πολύ καλύτερα από το αναμενόμενο. Οι επιχειρήσεις επωφελήθηκαν από την επαναλειτουργία τους, από τα συνεχή μέτρα στήριξης και τα ισχυρά προγράμματα ανάκαμψης στα περισσότερα κράτη μέλη. Και οι δύο παράγοντες ώθησαν τον κύκλο εργασιών και επέτρεψαν στις επιχειρήσεις να συνεχίσουν τις επενδύσεις τους. Ωστόσο, επισημαίνεται μια αυξανόμενη αβεβαιότητα που αντιλαμβάνονται πρώτοι οι επιχειρηματίες για το μέλλον τους και οφείλεται στη ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού, που αλλάζει τον διεθνή χάρτη της αγοράς. Αυτό το είναι εμφανές από την έρευνα και οφείλεται εν μέρει στην τρέχουσα έλλειψη ενεργειακών πόρων και τη συνακόλουθη αύξηση των τιμών της ενέργειας, καθώς και την αυξημένη ζήτηση με σχεδόν ταυτόχρονη αύξηση των τιμών βασικών μετάλλων και πρώτων υλών. Ο πληθωρισμός επηρεάζει πολύ περισσότερο τις μεταποιητικές και κατασκευαστικές επιχειρήσεις, ασφαλώς την εφοδιαστική αλυσίδα, πάρα πολύ το εισαγωγικό, χονδρικό και λιανικό εμπόριο και ίσως λιγότερο κάποιες υπηρεσίες.

Παράλληλα και σύμφωνα με την ανάλυση του Ευρωβαρόμετρου, οι ΜμΕ της αγοράς φαίνονται σίγουροι για τη δική τους επιχείρηση, προβλέποντας ενθαρρυντικές εξελίξεις για τον κύκλο εργασιών, τις επενδύσεις, τις παραγγελίες και την απασχόληση. Επίσης ο δείκτης σηματοδοτεί τις προθέσεις των επιχειρήσεων να προσλάβουν περισσότερο προσωπικό τους επόμενους μήνες. Ωστόσο για να ξεπεραστεί η τρέχουσα αβεβαιότητα, το επίκεντρο των πολιτικών σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο θα πρέπει να είναι η σταθεροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού και η αποκλιμάκωση της αύξησης των τιμών. Αυτό πρέπει να συνοδεύεται από μια επαρκή ισορροπία αμοιβαίων, ενισχύσεων, επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων, που θα αποσκοπούν στην προώθηση της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης, χωρίς να δημιουργήσουν αντιφάσεις μεταξύ συμβατικής και κυκλικής οικονομίας. Άλλωστε και η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ έθεσε σε πρώτη προτεραιότητα την διέξοδο από την ενεργειακή κρίση, αποφασίζοντας να χρησιμοποιηθεί εγκαίρως η ευρωπαϊκή «εργαλειοθήκη» για την αποφυγή «black out» στον ευρωπαϊκό πίνακα ενέργειας.

Η επιχειρηματική ανάκαμψη μπορεί να ξεκίνησε δυναμικά, αλλά η αβεβαιότητα παραμένει επίμονα και ως εκ τούτου απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες για να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν το «φρενάρισμα» του πληθωρισμού. Οι πληθωριστικές πιέσεις συνήθως προκαλούν ένα ντόμινο εξελίξεων, που μπορεί να αλλάξει τη δυναμική του επιχειρείν, να επιβραδύνει τις επενδύσεις και να αυξήσει τα επιτόκια των τραπεζών. Οι πολιτικές σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο θα πρέπει λοιπόν να σταθεροποιήσουν τις αγορές ενέργειας και να περιορίσουν τις αυξήσεις βασικών προϊόντων. Το ευρωπαϊκό περιβάλλον με την χρήση του μηχανισμού ανάκαμψης πρέπει διασφαλίζει ανταγωνιστικότητα, προβλεψιμότητα και να ενθαρρύνει την καινοτομία, να αποφύγει νέες ρυθμιστικές επιβαρύνσεις και εμπόδια ανάκαμψης, παρέχοντας στις επιχειρήσεις θετική επιχειρηματική προοπτική. Προτεραιότητα είναι οι βιώσιμες επιχειρήσεις σε κάθε χώρα της ΕΕ-27 να παραμείνουν φερέγγυες στην αγορά, να έχουν πρόσβαση στη τραπεζική χρηματοδότηση, να μεγεθύνουν τον τζίρο, τα αυξήσουν τα κέρδη και να επεκταθούν σε επενδύσεις με σύγχρονες υποδομές και σε απασχόληση με δεξιότητες.