Δίνες & Ευθύνες.

Διαχρονικά επίκαιρος ο τίτλος για μια χώρα που βρέθηκε στην οικονομική δίνη της κρίσης και στη μόνιμη δίνη της αναζήτησης ευθυνών… Η εμπειρία από την πολύχρονη ακαδημαϊκή και επαγγελματική ενασχόληση της Λούκας με την πολιτική οικονομία διαπνέει τη συγγραφή, καθιστώντας το βιβλίο πιο άμεσο, πιο ειλικρινές. Άλλωστε, όπως και η ίδια λέει, η γλώσσα είναι προέκταση του εαυτού μας, του ψυχικού μας κόσμου και των συναισθημάτων μας.

Ωστόσο θα σταθώ σε μία άλλη επισήμανσή της…

«…Αν δε θέλουμε να αντιμετωπίσουμε μια νέα κρίση στο μέλλον, θα πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζουμε το μέλλον, οργανωνόμαστε ως κοινωνία για να υλοποιήσουμε αυτά που έχουμε αποφασίσει και αξιολογούμε το αποτέλεσμα, ώστε να μπορούμε να προβούμε εγκαίρως σε διορθωτικές κινήσεις…».

Η πολιτική και η οικονομία πρέπει να έχουν ένα κοινό γνώρισμα : την ευελιξία. Για να αξιολογείται το αποτέλεσμα και να γίνονται εγκαίρως διορθωτικές κινήσεις…

Με το βιβλίο αυτό δίνει στον αναγνώστη - στον απλό αναγνώστη που δεν έχει εντρυφήσει στα τερτίπια της οικονομίας - τη δική της οπτική ματιά, φωτίζοντας πτυχές που δεν είχαν ίσως υποπέσει στην αντίληψή του. Και πως άλλωστε θα μπορούσαν να υποπέσουν… εκτός από αυτές που ενίοτε επιλεκτικά φώτισαν τα ΜΜΕ.

Ιδιαίτερης σημασίας, το κεφάλαιο «Η αλήθεια για το “λεφτά υπάρχουν”». Μιας φράσης που έφτασε να γίνει και σύνθημα που πολύ-συζητήθηκε από το ευρύ κοινό, δίχασε τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τους αναλυτές τους. Και συζητείται ακόμη και σήμερα…

Διαβάζω:

«Τα επόμενα χρόνια, στη διάρκεια της εντεινόμενης πολιτικής αντιπαράθεσης ‒ιδιαίτερα δε μετά την αποπομπή μου από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματος το φθινόπωρο του 2011‒, κατηγορήθηκα ότι, ως θιασώτρια της «κεϋνσιανής σχολής», ήμουν υπέρμαχος μιας αλόγιστης επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής που ανέβαλλε τη λήψη άμεσων μέτρων τα οποία και θα αναχαίτιζαν την κρίση. Αρκετοί πρώην σύντροφοι απέδωσαν το περίφημο «λεφτά υπάρχουν» που διατύπωσε ο Γιώργος Παπανδρέου στη συνέντευξή του στο πλαίσιο της ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο 2009 σε μένα. Η αλήθεια είναι τελείως διαφορετική. Η δήλωση του Γιώργου Παπανδρέου «λεφτά υπάρχουν» αναφερόταν στις πιθανές πηγές εξεύρεσης πρόσθετων εσόδων από την πάταξη της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, στην αναμόρφωση της φορολογικής πολιτικής και στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και δεν αποτελούσε αιτιολογία ή προτροπή για αύξηση δαπανών. Οι συγκεκριμένες πηγές πιθανής άντλησης εσόδων είχαν προταθεί σε σχετικό σημείωμα εφοριακών που συμμετείχαν στον Τομέα Οικονομίας του κόμματος και είχαν ενσωματωθεί στα ενημερωτικά σημειώματα προς τον Γιώργο Παπανδρέου εν όψει της συνέντευξης. Όσον αφορά τη δική μου θέση, αυτή είχε διατυπωθεί δημοσίως, τόσο στη Βουλή, όσο και σε συνεντεύξεις από το 2007. Το δημοσιονομικό έλλειμμα έπρεπε να μειωθεί με τρεις τρόπους: α) αύξηση εσόδων μέσω διεύρυνσης της φορολογικής βάσης, αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος και πάταξη της φοροδιαφυγής, β) αυστηρό έλεγχο και αποτελεσματική διαχείριση δαπανών, ιδιαίτερα στον τομέα της υγείας, της κοινωνικής πρόνοιας, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των ΔΕΚΟ και των ασφαλιστικών ταμείων, και γ) αναμόρφωση της φορολογικής διοίκησης και των ελεγκτικών μηχανισμών. Σχετικές εισηγήσεις είχαν γίνει αντικείμενο επεξεργασίας από τον Τομέα Οικονομίας του ΠΑΣΟΚ, τον οποίο συντόνιζα προεκλογικά.

Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος διαπιστώνω ότι έπρεπε, ίσως, να είχαμε λάβει εξαρχής ορισμένα πιο δραστικά και μόνιμα δημοσιονομικά μέτρα, όπως είχα προτείνει, ώστε να σηματοδοτήσουμε την αλλαγή πορείας και να αποκαταστήσουμε την αξιοπιστία της νέας κυβέρνησης, που είχε τρωθεί από την προηγούμενη».

Στο κεφάλαιο 3 που επιγράφεται η εποχή των μνημονίων, ο αναγνώστης μέσα από την παράθεση στοιχείων μπορεί να αντιληφθεί την εικόνα αλλά και τη ροή των γεγονότων καθώς και των παραμέτρων που διαμόρφωσαν αυτή τη ροή.

Στο κεφάλαιο 6, «Η κορύφωση της πολιτικής κρίσης: η ώρα της προσωπικής και συλλογικής ευθύνης», η συγγραφέας, μεταξύ άλλων, αναφέρει: «Ήξερα ότι θα ήμουν μόνη, χωρίς συμμάχους…»

Με αφορμή τη φράση αυτή σπεύδω να τονίσω ότι η συγγραφέας, σε όλο το βιβλίο, παραθέτει σωρεία στοιχείων και δράσεων, συζητήσεων και αποφάσεων τα οποία αποτελούν τη βάση να υποστεί κριτική. Ένθεν κακείθεν… Ο πολιτικός είναι ένα Δημόσιο Πρόσωπο που δέχεται, πρέπει να δέχεται κριτική.

Αν με ρωτήσετε την γνώμη μου, το βιβλίο είναι αρκούντως κατατοπιστικό για το τι συνέβη. Το πώς συνέβη, όμως, ο μελλοντικός ιστορικοπολιτικός αναλυτής θα έχει να αντλήσει στοιχεία, πολλά στοιχεία από το βιβλίο της Λούκας. Για να παραθέσει τη δική του ανάλυση. Από την δική του οπτική γωνία. Άλλωστε, και ο αναγνώστης το ίδιο θα κάνει. Θα επιχειρήσει να διαβάσει τη ροή των γεγονότων έχοντας ως φίλτρο τις δικές του προσλαβάνουσες, τις δικές του μνήμες γεγονότων.

Δεν γνωρίζω αν μία άλλη γραφίδα θα μπορούσε να αποδώσει έτσι το σκηνικό, να παραθέσει κατά τον τρόπο που τα παραθέτει η Λούκα τα γεγονότα τα οποία δεν είναι αποσπασματικά. Έχουν συνέχεια, καθώς είναι προφανές ότι επηρέασαν και επηρεάζουν το οικονομικό γίγνεσθαι της χώρας.