«Η επόμενη μέρα του ελληνικού επιχειρείν με όχημα το νέο ΕΣΠΑ»

Η ελληνική επιχειρηματικότητα έχει ανάγκη από εμβληματικές δράσεις. Ο στόχος του επιχειρείν είναι διπλός. Αφενός η χρηματοδοτική στήριξη και, αφετέρου, η καλλιέργεια κλίματος δυναμικής και αισιοδοξίας. Είναι γεγονός ότι τα κονδύλια του ΕΣΠΑ στήριξαν τα τελευταία δύσκολα χρόνια την ελληνική οικονομία, ενώ συνεχίζουν να στηρίζουν την επιχειρηματικότητα συμβάλλοντας καθοριστικά στην αύξηση της παρεχόμενης ρευστότητας, που τόσο έχει ανάγκη το επιχειρείν. Η ευρωπαϊκή πολιτική, για την παρούσα προγραμματική περίοδο, έχει δύο βασικούς πυλώνες σε ό,τι αφορά τις επιχειρήσεις, τον «ψηφιακό» και τον «πράσινο». Και, εδώ ακριβώς, είναι η ευκαιρία της επόμενης μέρας. Υπό άλλες συνθήκες, θα λέγαμε ότι αυτούς τους πυλώνες πρέπει να ακολουθήσουμε και εμείς σαν χώρα. Η ειδοποιός διαφορά, στην παρούσα χρονική συγκυρία, είναι ότι δεν πρέπει απλά να ακολουθήσουμε, αλλά να ηγηθούμε. Η ανταγωνιστικότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων θα «κριθεί», επί της ουσίας, από τους στόχους που θα επιτευχθούν χρονικά και αποτελεσματικά, ούτως ώστε να μην χαθεί χρόνος σε γνωστές μη αρεστές, ατέρμονες διαδικασίες γραφειοκρατικού χαρακτήρα.

Η βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος δεν θα έχει την ζητούμενη επιτυχία αν δεν ελαχιστοποιηθούν στο μέγιστο δυνατό οι γραφειοκρατικές «αγκυλώσεις», οι αλληλεπικαλύψεις φορέων του Δημοσίου, και όχι μόνο, αλλά και οι διαδικασίες που προηγούνται της αδειοδότησης και σχετίζονται με τις περιβαλλοντικές και άλλες συναφείς προδιαγραφές. Σήμερα η οικονομία χρειάζεται μια διαδικασία «fasttruck» με πλήρη ψηφιακή υποστήριξη για να «τραβήξει» επενδύσεις, αλλά και να δώσει ώθηση στα εδώ ευρισκόμενα κεφάλαια των επιχειρήσεων να αξιοποιηθούν. Δεν φτάνει λοιπόν να αντλούμε κεφάλαια, αλλά θα πρέπει και να είμαστε έτοιμοι να τα αξιοποιήσουμε, ώστε να αυξήσουμε τις επενδύσεις υψηλότερα του σημερινού 12,7%. Ο όρος «ωριμότητα» επίσης είναι ένας παρεξηγημένος όρος. Πότε ένα έργο είναι ώριμο, πότε μία επιχειρηματική διαδικασία πληροί τις προδιαγραφές των συναρμοδίων υπουργείων. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι πλέον δεν υπάρχει η πολυτέλεια του χρόνου άλλων περασμένων προ πανδημίας εποχών. Οι πάντες ανασυντάσσονται και ανασυντάσσονται γρήγορα στο πεδίο της ανταγωνιστικότητας, στο πεδίο του ποιος είναι πιο ικανός να αξιοποιήσει προς όφελος της εθνικής οικονομίας του τα διατιθέμενα ευρωπαϊκά κονδύλια.

Όσον αφορά στον «πράσινο πυλώνα», το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς έχει ήδη προτείνει στην κυβέρνηση την Αυτοπαραγωγή, Αποθήκευση, Αυτοκατανάλωση για τις επιχειρήσεις με χρηματοδότηση, μέσω κονδυλίων της πράσινης μετάβασης, αλλά και επιδότηση των υποδομών αποθήκευσης, που είναι το ακριβότερο σκέλος μιας επένδυσης «3Α». Με δεδομένο ότι το ενεργειακό κόστος, που έχει «εξακοντιστεί στην στρατόσφαιρα», επηρεάζει την ανταγωνιστικότητα, η ανάπτυξη εργαλείων για υλοποίηση της εν λόγω πρότασης πρέπει να απασχολήσει τα συναρμόδια υπουργεία, το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, ούτως ώστε, από τον Ιούνιο και έπειτα, να «κλειδώσουν δράσεις» με διττό όφελος για τις επιχειρήσεις και το περιβάλλον. Το σύνολο των περιβαλλοντικών μέτρων πρέπει μεταξύ άλλων να διασφαλίζει ότι οι επιχειρήσεις στην ΕΕ-27 θα είναι σε θέση να παρακολουθήσουν την εφαρμογή του νόμου για το κλίμα. Το ευρωπαϊκό πακέτο «Fitfor 55» ή «Έτοιμοι για το 55» πρέπει να είναι κατάλληλο, τόσο για τις πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όσο και τις μεγάλες, ώστε να σημειωθεί ταχεία πρόοδος στην απαλλαγή της ΕΕ από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, έως το 2030. Ο «οικολογικός διακόπτης» είναι πολύ ακριβός για τις ελληνικές επιχειρήσεις και θα πρέπει να εξασφαλίζει μόνιμη και προσιτή παροχή φθηνής ενέργειας στις επιχειρήσεις για να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Όπως σε κάθε προηγούμενη κλιματική νομοθεσία, έτσι και τώρα, η επιχειρηματικότητα, κάθε δραστηριότητας, είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που θα πρέπει να λάβει υπόψη η ΕΕ. Επιπλέον το σύνταγμα της ΕΕ λέει «πρώτα η ενεργειακή απόδοση» και αυτό έχει νόημα, γιατί η χρήση λιγότερης ενέργειας μας εξοικονομεί χρήματα, βοηθά όσους αγωνίζονται να θερμάνουν τα σπίτια τους, δεν προσθέτει στις ανάγκες υποδομής δικτύου και αποφεύγει την καύση ορυκτών καυσίμων. Για να σημειωθεί όμως γρήγορη πρόοδο στην απαλλαγή της ΕΕ από τη καύση του άνθρακα, θα πρέπει τα επόμενα χρηματοοικονομικά και κανονιστικά μέτρα να είναι πραγματικά κατάλληλα για την «πολυδέξια και πολυάριθμη» σε απασχόληση μικρομεσαία επιχειρηματικότητα.

Όσον αφορά στον άλλο πυλώνα, τον «ψηφιακό», η μεγάλη πρόκληση για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι η ψηφιακή τους αναβάθμιση. Το πρώτο crashtestσυντελέστηκε κατά την περίοδο των lockdown που επιβλήθηκαν για την ανάσχεση της πανδημίας και, από αυτό, εξήχθησαν πολύτιμα συμπεράσματα. Συμπεράσματα που πρέπει να αξιοποιηθούν, ούτως ώστε να σχηματοποιηθεί μια εντελώς διαφορετική δράση απ’ ό,τι συνήθως έχουμε δει, με δύο κύρια χαρακτηριστικά: την ταχύτητα, αλλά και την «μετεκπαίδευση» του ανθρώπινου δυναμικού στις νέες τεχνολογίες. Η επιτυχία της «ψηφιακής μετάβασης» των μικρομεσαίων επιχειρήσεων δεν θα κριθεί στο πεδίο της χρηματοδότησης, αλλά της μετεκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού σε μία νέα φιλοσοφία η οποία, ούτως ή άλλως, αναδιαμορφώνει με μεγάλη ταχύτητα το μέλλον του λιανικού εμπορίου. Το ηλεκτρονικό κατάστημα δεν θα καταφέρει να αντικαταστήσει το φυσικό, αλλά θα το βοηθήσει να βελτιωθεί, να μειώσει τα κόστη να κάνει οικονομία κλίμακας και, τελικά, αν συνδυαστούν οι δυο πλευρές, να αναπτυχθεί περισσότερο. Προσαρμογή λοιπόν των δεξιοτήτων ανθρώπινου δυναμικού στο πλαίσιο της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης και των «SoftSkillsandHumanWell-being».

Το ΕΣΠΑ 2021-2027 μπορεί να αποτελέσει βασικό πυλώνα του αναπτυξιακού σχεδιασμού για την προσεχή 6ετία και, προς τούτο, απαιτείται η επίδειξη ιδιαίτερης προσοχής στα χρηματοδοτικά εργαλεία που θα μοχλεύσουν τις όποιες δράσεις. Να θυμίσω ότι, στο παρελθόν, κονδύλια της ΕΕ για τις συνδυασμένες μεταφορές, λιμενικές και μεταφορικές υποδομές αξιοποιήθηκαν πλημμελώς, εν αντιθέσει με άλλες χώρες-μέλη της ΕΕ, οι οποίες σήμερα στηρίζουν την περαιτέρω ανάπτυξή τους στις βάσεις που τέθηκαν τότε, προβάλλοντας ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Οφείλουμε να θέσουμε προτεραιότητες για επενδύσεις στα ευφυή συστήματα μεταφορών, αλλά και για την αποτελεσματική και οικονομικά αποδοτική σύνδεση σιδηροδρομικών κόμβων με δίκτυα μεταφορών δεδομένου του ρόλου που διαδραματίζουν οι «έξυπνες» μεταφορές, τα logistics ως υπηρεσία παρεχόμενη από ΜμΕ. Πρέπει να σταθούμε και στο στόχο που αναφέρεται στην διασυνδεδεμένη Ευρώπη, στον οποίο θα διατεθεί το 8% των συνολικών πόρων μέσα από έργα οδικών, σιδηροδρομικών, θαλάσσιων μεταφορών και επενδύσεων σε συστήματα διαχείρισης ασφάλειας της εναέριας κυκλοφορίας, με τις «πολυτροπικές μεταφορές» να ενισχύονται με 2,22 δις ευρώ, καθώς η Ελλάδα χρειάζεται αναβαθμισμένες υποδομές για να στηρίξουν την αντίστοιχη προσδοκώμενη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.

Ως γνωστό, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν το 98,9% των επιχειρήσεων της ΕΕ που απασχολούν το 66% των εργαζομένων και στην Ελλάδα είναι το 99,9% με το 88% των εργαζομένων. Είναι σημαντικό όμως το «ευρωπαικό πακέτο» να παρέχει σε όλο το φάσμα της επιχειρηματικότητας ένα μακροπρόθεσμο σταθερό πλαίσιο πολιτικής, με προβλεψιμότητα. Οι επιχειρήσεις πρέπει να γνωρίζουν ότι οι επενδύσεις που πρόκειται να πραγματοποιήσουν σε εξοπλισμό, θα τροφοδοτούνται ψηφιακά και με συγκεκριμένο είδος ανανεώσιμης ενέργειας, ώστε να μην απαξιωθούν μετά από λίγα χρόνια. Το νέο ΕΣΠΑ πρέπει να δώσει την απαραίτητη ρευστότητα, αφού η επενδυτική ικανότητα των περισσότερων επιχειρήσεων ανεξαρτήτως μεγέθους είναι μειωμένη, λόγω της 12ετους δημοσιονομικής και υγειονομικής περιπέτειας.Το ζητούμενο είναι οι 678.206 πολύ μικρές ελληνικές επιχειρήσεις, να εξελιχθούν σε μικρές και να οργανωθούν σαν μικρομεσαίες, ώστε τα μεγέθη απασχόλησης και κύκλου εργασιών να πλησιάσουν στη «μέση» μικρομεσαία επιχείρηση, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό ορισμό της.

Οτιδήποτε κάνουμε για το επιχειρείν θα πρέπει να έχει ένα σημαντικό κομμάτι «πράσινο ή ψηφιακό», απαλλαγμένο όμως από «περίπλοκα ή και δυσνόητα διαδικαστικά», τα οποία οι πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις αδυνατούν να αντιμετωπίσουν. Μην ξεχνάμε και τον κίνδυνο που ενέχει η ανάθεση σε ένα κακό σύμβουλο ο οποίος φέρνει ένα φάκελο με ελλείψεις και, τελικά, αυτή η επιχείρηση δεν μπαίνει στη δράση. Η δημιουργία υποδομών και μηχανισμών στήριξης της καινοτομίας στην επιχειρηματικότητα «InnovationAgency» αποτελεί αδήριτη ανάγκη, καθώς η καινοτομία συνδέεται με την ανταγωνιστικότητα που είναι και το ζητούμενο. Τέλος, όπως έχει επισημάνει ο Πρωθυπουργός, αν προσθέσουμε στα 26 δις ευρώ του νέου ΕΣΠΑ, τα 18 δις ευρώ των επιχορηγήσεων, τα 13 δις ευρώ των δανείων μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τις ενισχύσεις της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, καθώς επίσης το ενεργειακό πακέτο REPowerEU, έχουμε άνω των 77 δις ευρώ διαθέσιμα για την ενίσχυση της ταχείας ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Η επόμενη μέρα του ελληνικού επιχειρείν, απαιτεί την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων με ανοικτούς ορίζοντες, ώστε να είμαστε η χώρα που θα απορροφήσει πρώτη τους πόρους που της αναλογούν και θα τους διοχετεύσει «χωρίς παρωπίδες» στις επιχειρήσεις μέσα στο τρέχον έτος.