Το μεγάλο στοίχημα του επόμενου εξαμήνου είναι το πως θα κινηθεί η αγορά και πως θα λειτουργήσουν αυτοδύναμα οι επιχειρήσεις. Οι καλοκαιρινές άμεσες και έμμεσες ενισχύσεις είτε με ίδια μέσα στήριξης, είτε με τροποποιημένα προγράμματα ΕΣΠΑ, είτε μέσω των δράσεων του Ταμείου Ανάκαμψης θα παίξουν σημαντικό ρόλο.

Είναι σίγουρο ότι βρισκόμαστε στο κατώφλι της «νέας μεταβατικής περιόδου». Στην αρχή της αποδρομής της πανδημίας ελέω των εμβολιασμών, σε χρονική συγκυρία όπου πρέπει να επαναπροσδιοριστεί δυναμικά το πλαίσιο για το επιχειρείν και την προσέλκυση επενδύσεων, που και την οικονομία θα ανατάξουν και τις θέσεις εργασίας θα αυξήσουν. Τα οικονομικά μέτρα στήριξης είναι μια σημαντική βοήθεια στη σταθερή και σταδιακή επαναλειτουργία των επιχειρήσεων. Τα μέχρι σήμερα μέτρα στήριξης δεν πρέπει να πάνε χαμένα, αλλά να αξιοποιηθούν κατάλληλα για να «πιάσουν τόπο» στη πραγματική οικονομία. Μέχρι σήμερα έχουν ενισχυθεί νοικοκυριά και επιχειρήσεις με 27 δις ευρώ, ενώ τα μέτρα της διετίας αναμένεται να φτάσουν συνολικά τα 38 δις ευρώ. Η αυλαία των Επιστρεπτέων Προκαταβολών έπεσε με τον 7ο και τελευταίο κύκλο που έδωσε 1 δις ευρώ σε 300.000 δικαιούχους. Το συνολικό ποσό των 7 κύκλων του προγράμματος της Επιστρεπτέας έφτασε τα 8,3 δις ευρώ σε περισσότερους από 830.000 δικαιούχους.

Έχω επισημάνει πως κάθε μείωση φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων είναι κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτη, ειδικά τώρα όπου οι επιχειρήσεις προσπαθούν να μείνουν ζωντανές και βιώσιμες. Κατά κύριο λόγο, αυτές είναι οι πλέον σημαντικές μειώσεις που θα στηρίξουν τις επιχειρήσεις να περάσουν τον «κάβο της ύφεσης» που έπληξε την ελληνική οικονομία εξαιτίας της πανδημίας. Και το Ε.Β.Ε.Π. αξίζει να υπενθυμιστεί έχει υποβάλει 12 προτάσεις για να ανταποκριθούν οι επιχειρήσεις στις φορολογικές απαιτήσεις.

Δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα για πολλές επιχειρήσεις που έχουν πληγεί από την πανδημία, αποτελεί η έλλειψη ρευστότητας, τη στιγμή μάλιστα που επαναλειτουργούν σε ένα κλίμα αβεβαιότητας. Η άμεση ή έμμεση ρευστότητα είναι αυτή που μπορεί να βοηθήσει τόσο την κάλυψη των αναγκών λειτουργίας, όσο και την πληρωμή φορολογικών, ασφαλιστικών και άλλων υποχρεώσεων που θα προκύψουν τους επόμενους μήνες.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, ο αριθμός των ΑΦΜ που έχουν «ανοιχτούς λογαριασμούς» με την εφορία αυξήθηκε το πρώτο δίμηνο σε 4,14 εκατ. από 3,99 εκατ. Αναφορικά με το συσσωρευμένο ληξιπρόθεσμο χρέος, εάν προστεθεί και το επιπλέον 1 δις ευρώ του 2021, υπερβαίνει πλέον τα 109 δις ευρώ εκ των οποίων, βεβαίως, τα 24 δις ευρώ θεωρούνται οριστικά ανεπίδεκτα είσπραξης. Σημειωτέο, πως ο εισπρακτικός στόχος για το 2021 είναι 48 δις ευρώ, ενώ το 2020 εισπράχθηκαν 43,2 δις ευρώ, δηλαδή -16% ή -8,2 δις ευρώ λιγότεροι φόροι από τον αρχικό στόχο των 51,4 δις ευρώ. Εξ αυτών, ο Φόρος Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων για το 2021 έχει προϋπολογιστεί στα 14 δις ευρώ, ενώ πέρυσι από τα 13,6 δις οι απώλειες ήταν -3,1 δις ευρώ, κυρίως από τον ΦΕΝΠ που μειώθηκε κατά -2,1 δις ευρώ ή -48%.

Το κύριο θέμα είναι η ρευστότητα. Στο σχεδιασμό της κυβέρνησης είναι μέσω των εγγυοδοτικών εργαλείων χρηματοδότησης να δοθούν στις επιχειρήσεις επιπλέον 3,5 δις ευρώ ρευστότητας καθώς και μικροδανείων μέχρι 50.000 ευρώ με εγγύηση του δημοσίου. Επίσης πρέπει να θυμίσουμε ότι η διαδικασία υποδοχής και επεξεργασίας των νέων αιτήσεων από μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) για δάνεια επενδυτικού σκοπού ξεκίνησε από την Τετάρτη 12 Μαΐου, μέσω του Ταμείου Επιχειρηματικότητας ΙΙ, η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (Hellenic Development Bank), σε συνεργασία με 10 εμπορικές τράπεζες, με χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία» του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Το ποσό που θα διαθέσει η ΕΑΤ στις τράπεζες για χορηγήσεις δανείων με κρατική εγγύηση σε πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις, που προέρχεται από το Ταμείο Ανάκαμψης, υπολογίζεται τουλάχιστον 460 εκατ. ευρώ.

Σκοπός του νέου κύκλου χρηματοδοτήσεων είναι να τεθεί στη διάθεση της ελληνικής επιχειρηματικότητας ένα ακόμη σημαντικό υποστηρικτικό εργαλείο για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων ώστε να αξιοποιήσουν αμέσως το νέο ευνοϊκό περιβάλλον επανεκκίνησης της οικονομίας, μετά την οδυνηρή εμπειρία της πανδημικής κρίσης. Με τη συγχρηματοδότηση δανείων για επενδυτικούς σκοπούς, με ευνοϊκούς όρους, δίνεται η δυνατότητα στις επιχειρήσεις να προχωρήσουν γρηγορότερα τις αναγκαίες επενδύσεις τους προκείμενου να είναι περισσότερο ανταγωνιστικές στην μετά-πανδημική πραγματικότητα.

Όσον αφορά στο Ταμείο Ανάκαμψης. Ο μετασχηματισμός της οικονομίας με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, - στοχευμένος στη Βιώσιμη Ανάπτυξη, που περιέχει και την Πράσινη Ανάπτυξη, και την ψηφιακή μετάβαση -, αποτελεί εγχείρημα τεράστιας εμβέλειας. Το τελευταίο διάστημα έχει γίνει πολύς λόγος για τον «μετασχηματισμό» των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και την αναγκαιότητά του με βασικό στόχο να μπορέσουν, ιδιαίτερα και επιχειρήσεις πάρα πολύ μικρές οι οποίες αδυνατούν να χρηματοδοτηθούν από τις τράπεζες, να γίνουν «bankable». Επιπλέον, προκειμένου να αναπτύξουν εκείνο το βέλτιστο μέγεθος ώστε να μπορέσουν αφενός να επωφεληθούν από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, αφετέρου αν χρειασθεί να προσελκύσουν και άλλες μετοχικές συμμετοχές.

Δεν πρέπει να «σταθούμε αφαιρετικά» απέναντι στο βασικό σχεδιασμό αλλά να δούμε και να κατανοήσουμε το cluster των δραστηριοτήτων της βασικής λίστας των 170 έργων και μεταρρυθμίσεων που απαντούν σε πλήθος αναγκών της ελληνικής οικονομίας, φιλοδοξώντας  να συμβάλουν στην αλλαγή του παραγωγικού της προτύπου. Μεταξύ άλλων, έργα που περνούν την Ελλάδα στην ψηφιακή εποχή, όπως τα δίκτυα 5G σε αυτοκινητοδρόμους και η ψηφιακή διασύνδεση των νησιών, αλλά και αστικές αναπλάσεις, όπως στον Ελαιώνα και στο Τατόι, ή έργα που χρονίζουν, όπως η ψηφιοποίηση των αρχείων του κράτους, εξασφάλισαν την πολύτιμη χρηματοδότηση.

Εκατοντάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορεί να διεκδικήσουν μερίδιο δράσεων που όχι μόνο θα δικαιολογήσουν τον υφιστάμενο αριθμό θέσεων εργασίας αλλά και θα δικαιολογήσουν ένα σημαντικό αριθμό νέων θέσεων. H ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της χώρας, κυρίως μέσω του προγράμματος «Εξοικονομώ», ο εκσυγχρονισμός της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους και οι ιδιωτικές επενδύσεις θα απορροφήσουν τη μερίδα του λέοντος από τον προϋπολογισμό του εθνικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, που παρουσίασε η κυβέρνηση.

Το επιχειρείν δεν πρέπει, δεν μπορεί να είναι «στατικό» απέναντι σε ένα αναδιαμορφούμενο «σκηνικό» επιχειρηματικών δράσεων. Το «καλό» αν θέλετε που προέκυψε από την πανδημία ήταν το βασικό συμπέρασμα ότι απαιτείται ελαστικότητα. Γιατί όπως απεδείχθη, πάντα μια ασύμμετρη απειλή, επειδή είναι ακριβώς ασύμμετρη- απρόβλεπτη-, μπορεί να δοκιμάσει «σκληρά» ακόμη και το πλέον επιτυχημένο πλαίσιο. Ας δούμε τι έγινε στον τομέα των logistics, πως γιγαντώθηκε το ηλεκτρονικό εμπόριο, πως αμφισβητήθηκε η λογική του just in time. Άρα το «επιχειρείν» ανεξαρτήτως μεγέθους θα πρέπει αφ ενός να προετοιμαστεί για την νέα εποχή του «Ελλάδα 2.0» και αφ ετέρου να διεκδικήσει έργο από αυτό που προκύπτει από το Ταμείο Ανάκαμψης χρησιμοποιώντας παράλληλα κάθε χρηματοδοτικό εργαλείο των υπολοίπων του ΕΣΠΑ 2014-20, που θα έχει στη διάθεσή του. Απόλυτο ζητούμενο είναι μετά την «αποσωλήνωση της οικονομίας» τον Μαίο και μέχρι το τέλος των ενισχύσεων του Ιουνίου να μπορέσουν να λειτουργήσουν όλες οι επιχειρήσεις αυτοδύναμα.